Anuntxi Arana antropologoak jasoko du Durangoko Azokan urtero ematen den Argizaiola saria. Gaur egun Angelun (Lapurdi) bizi den arren, Luiaondokoa da Arana. Egin dituen ikerketengatik eta Baionako AEKn eta mugimendu feministan genero indarkeriaren aurka egindako lanagatik emango diote saria.
1947 urtean jaio zen Arana. Frantses filologia ikasi zuen, baina antropologia izan da bere ikerketa eremu nagusia. Euskal Herriko ohiturak eta mitologia izan dira bere lanaren ardatza. 1986an Ipar Euskal Herriko mitologia ikertzen lehena izan zen Jean Francois Cerquand-en lana berridatzi eta bi liburutan argitaratu zuen, “Ipar Euskal Herriko legenda eta ipuinak” izenburuarekin.
Orozkoko mitologiari buruzkoa, lan nagusia
Aranaren lan nagusia, baina, Orozkoko mitologiari buruz plazaratu zuen doktorego tesia izan zen. 1996an egin zuen, eta Bordeleko Unibertsitateak eta Euskal Herriko Unibertsitateak elkarrekin zuzendu zuten lana. “Orozkoko Haraneko kondaira mitikoak” jarri zion izena, eta Ipar Euskal Herrian euskaraz defendatu zen lehen tesia izan zen, nahiz eta Aranak azpimarratu duen Jasone Salaberriaren tesia ere garai hartan aurkeztu zela.
1980tik 1992ra egindako ikerketa da doktorego tesi horretan Aranak bildu zuena, kondaira mitologikoei eta sinesteei buruz hogeita lau orozkoar elkarrizketatu zituen antropologoak. 200 bat kontakizun mitologiko bildu izan zituen horrela, hainbat bertsiotan kontatuak.
Gaur egun ere idazten dihardu antropologoak. Liburu berri bat prestatzen dabil, hilak, arima herratuak eta mitologia lotuko dituena. Datorren urteko udaberrian argitaratzeko asmoa dauka. Orotara, aipaturiko bi ikerketez gain, beste lau lan argitaratu ditu Aranak: “Bidarraiko Harpeko Saindua: erritu eta sineste zaharrak”, “Ipar Euskal Herriko legenda eta ipuinak”, “Mito hurbilak: euskal mitologia jendeen bizitzan” eta “Mitoen bilakatzea”.