Denbora ezin da gelditu, baina badirudi Athoseko monakoek etengabe errepikatzen den ziklo labur batean bihurtzeko gai izan direla.
Denbora fosilizatu baten jabeak
Lehenengo bi egunak penintsulako mendebaldeko kostaldean igaro genituen, Dafnitik hegoaldera. Oinez gindoazela, paisaia guztia gurea zen eta orduak gure erritmoan igarotzen ziren. Monasterioetara iristean, denbora kudeatzeari uzten genion; haien jabeak beste batzuk ziren, eta beste bat zen, halaber, neurri-unitatea orduetarako, egunetarako, urteetarako. Egunak ordu kopuru bera du edonon, baina gela, patio edo Athoseko eliza batean, isiltasunak, lasaitasunak edo monjeen kantu monokordeak luzatu edo geldiarazi egiten ditu. Egunak bisitari gehienok ohituta ohi gaudena baino askoz lehenago hasten dira; Athoseko ordu banaketa -otoitzerako, bazkarirako, lanerako eta meditaziorako- ez dator bat ohituta gaudenarekin. Urtea egutegi liturgiko ortodoxoaren arabera banatzen da, eta egutegi horrek juliotarra izaten jarraitzen du. Urteko aldi bakoitzean, bijilia, barauaren zorroztasuna eta eguneroko otordu kopurua alda daitezke; agurtzeko formula ere bai1. Baina egunak aldaketarik gabe errepikatzen dira, gelditu eta aldatu ere egiten ez den denboraren gurpil moduko batean.
Arratsalde erdian iritsi ginen Grigoriou monasteriora, bertan igaro behar genuen gure lehen gaua Athosen. Gure asmoa motxilak utzi eta ordu batzuk gehiago kostalde malkartsuan oinez jarraitzea zen. Ez zen posible izan. Arjondaris-a (bisitariei hospitalitatea eskaintzeko arduraduna) ez zegoen. Berari buruz galdetu genion monjeak berehala etorriko zela esan zigun, gela zabal batera eraman gintuen eta ura, gozokiak eta kafea zerbitzatu zizkigun. Arjondaris-a ofizioetako ordura arte ez zen agertu, afariaren ondorean (edo eguneko bigarren bazkariaren ostean) zelda bat emango zigutela esateko. Harrera egin zigun monjea Athosen senti daitekeen denboraren gelditasunera egokituta zegoen. Ordu batzuetan elkarrizketa monotono eta errepikakor batean harrapatu gintuen. Athosetik kanpo gertatzen ari zenari buruzko jakin-mina zuen; herrialde batzuk akats askorekin kokatzen zituen, edo, gurearen kasuan bezala, ez zekien non zegoen. Katolikoak eta budistak izan ondoren ortodoxiara bihurtu ziren monjeei buruz hitz egitera bideratu zuen bere interes gehiena. Ahalegin berezia ere egin zuen arratsaldeko bazkarian amaitzean aita Damianekin hitz egitera joan gintezen. Monasterioko plazatxo nagusitik, eraikinen barrualdean behera gidatu gintuen, inprenta edo koadernaketa-tailer itxurako gela batera iritsi arte. Itsasora ematen zuen fatxadaren barruan sukalde txiki bat zegoen; bi leiho zeru gorrizta batera irekitzen ziren. Damianek kafea prestatu zigun, kafe greziar bat, beti presarik gabe eta denbora luzatuz hartu behar dena. Aita Damianek zeukan elkarrizketaren giltza; bere hitzaldiaren helburua zen argi uztea ortodoxia dela kristau doktrinaren baliozko interpretazio bakarra. Behin baino gehiagotan errepikatu zuen:
‒Hiru interpretazio badaude, bi ezin direla egiazkoak izan; edo bat edo bat ere ez.
Eliza ortodoxoaren barruko zisma edo gatazketatik ihes egiten zuen, historia 1054an gelditu balitz bezala.
Dionisiou monastegian betiko gelditu ahal izango zen denbora guretzat, gure bigarren gaua han igaro baitgenuen. Zelda batean egiten genuen lo, galdara-gelara sartzeko zulo batean amaitzen zen korridore baten amaieran. Goizeko ordu batean norbait sartu zen zeldan eta gure gauzekin atera eta kalera jaisteko agindu zigun tonu urduri, izututa eta aginduzko batean. Ezin dugu jakin gure berehalako ebakuazioa sute bategatik edo egurraren errekuntza txar bategatik izan ote zen; inork ez zigun azaldu gure gelan zabaltzen hasia zen kearen arrazoia. Korridorean, kea solidoa ez bazen ere hori zirudien eta iluntasuna erabatekoa zen. Monasterioetako berokuntza-sistemek, zurez elikatuak, sute ugari eragin dituzte historian zehar Athoseko monastegietan. Gau hartan norbait arazo txikiaz jabetu izan ez balitz (arjondaris-ak ‘arazo txikia’ izan zela esan zigun hurrengo goizean), agian keak ito egingo gintuen konturatu gabe. Denbora ez zen gehiago luzatuko.