Nola definituko zenuke esaldi batean Senegal?
Denek esaten dute Teranga herrialdea dela, jende guztia ongietorria da han. Senegalen ezer ez badugu ere guztia partekatzen dugu. Esaterako, nire etxera etortzeko ez da abisatu beharrik, horretan datza kultura.
Nola iritsi zinen Aiaraldeara?
Hegazkinez. Lehendabizi Frantziara joan nintzen, eta gero Euskal Herrira. Senarrarekin elkartzea nuen helburu, aurrez etorria baitzen. Hasieran Bilbon bizi ginen, Errekalden eta Gurutzetan, baina 2009an etorri ginen Urduñara.
Senegalek eta Euskal Herriak ba al dute antzekotasunik?
Oso ezberdinak dira: kultura, ohiturak… Jaiak, esaterako, beste modu batera bizi ditugu. Gure herrian ez dira festak ospatzen, ez ditugu otxomaiotan bezalako kultur ekitaldiak antolatzen.
"Gure herrian ez dira jaiak ospatzen"
Hango zer botatzen duzu faltan?
Gurasoak (barreak). Musika, dantzatzeko era… oso ezberdinak dira, hizkuntzaren dialektoak bezala. Tokian toki danborra modu ezberdinetan estaltzen da, leku batzuetan hiru oihal jartzen dituzte.
Eta Euskal Herria?
Niretzat apartekoa da. Mundu osotik etorritako jendea dago.
Zerk harritu zintuen gehien?
Lehen euskaldunak oso itxiak zirela uste nuen, baina orain ulertzen dut arrazoia: engainatzearen beldur zarete. Senegalen kontrakoa da, beso eta ate zabalik hartzen dugu edonor. Hori bai, konfiantza hartzen duzuenean ez duzue parekorik.
"Harremanak izateko moduak zeharo ezberdinak dira, hemen tabernetan elkartzen zarete. Guretzat eraso guneak dira. Emakumeak tabernan egotea sexu langile izatearen adierazle da"
Bestalde, harremanak izateko moduak zeharo ezberdinak dira, hemen tabernetan elkartzen zarete. Senegalen oso gaizki ikusita daude tabernak.
Ama tabernan nengoela esan nionean harritu eta haserretu egin zen, han sexu langileekin lotzen da eta. Guretzat eraso guneak dira. Emakumeak tabernan egotea sexu langile izatearen adierazle da.
Gizonezkoek diote tabernara bagoaz ez garela familia onekoak. Hala ere, turista edo atzerritarrekin ez da berdin jokatzen, Senagaleko emakumeen kasuan soilik pentsatzen dute hori.
Wolofa da zure hizkuntza.
Bai. Bilboko lokutorio batean elkartzen gara wolofez hitz egiteko. Tea edaten dugu, eta tertulia egin.
Dena den, ez dugu arazoez hitz egiten. Gure umeek, esaterako, gaztelera eta euskara hitz egiten dute. Wolofa ulertzen dute, baina ez dute hitz egiten.
Lokutorioan, adibidez, haien artean euskaraz eta gazteleraz mintzo dira, Euskal Herriko guztia hartu dute gure seme-alabek! Niri sinestezina zait hainbeste ikastea! Orain gure etxean Korrikako kanta baino ez da entzuten, sakelakoan jarri eta dantzan hasten dira!
Otxomaio jaietan Bihotza erretzen dute…
Hori zertarako da? Buruhandiak ere berriak dira guretzat.
Kuzinatzeko modua ere ezberdina izango da, ezta?
Patata tortillarekin flipatu egin nuen. Itxura asko gustatu zitzaidan, eta zaporea ere bai. Hemen osagaiak bereizten dituzue, guk dena nahasita prestatzen dugu: haragia, dilistak, barazkia… Askoz hobeto jaten duzue hemen.
Zein da hango jaki tipikoena?
"Siedutxol" ahoskatzen da, arroza arrainarekin. Senegalen metro bateko arrainak ditugu, nahiz eta txikiak ere badiren.
Tripa ondo betetzeko egunero jaten dugu arroza, bestela gosez geratzen gara eta. Euskal Herrian ardoa edaten duzue, guk "bissap", genjibrea… ditugu, zukuak. Fruitu gorriak dira, baina bissapak kolore zurikoak ere badaude. Gure olioa oso ona da bai jateko eta baita gorputzerako ere.
Senegalera itzultzeko asmorik bai?
Jakina. Nire alabak laguntzea da nire helburua, baina hazten direnean alde egingo dut, zer egingo dut hemen ba? Ikusi nahi banaute nire herrialdera etor daitezela! 20 urte barru nire alabek haien bizitza izango dute. Orain, hemen egotea dagokit, hori da ama ororen desira: alabak laguntzea.