Naturayala blogak Gustavo Abascalek idatzitako testua jaso du arteen inguruan:
"Eliza eta baselizen inguruak asko aldatu dira azken hamarraldietan, eta garai batean eliztarrei itzala ematen zieten zuhaitz zaharren ordez espezie exotikoak sartu dira, forma eta kolore askotakoak, baina erkidegoarekin batere loturarik ez dutenak.
Esparru horietako askotan lizar-, ezki- eta haritz-arbola ugari aurkitzen da; beraz, pentsatzekoa da garai batean ere espezie horiek landatzen zirela batez ere eliza inguruan, azken mendean behintzat; baina bada toki horietan beste guztien gainetik nabarmentzen den espezie bat: artea.
Gure eliza askoren ondoan oraindik ere zutik dauden ehun urtetik gorako arteen itxura handientsuak badirudi indartu egiten duela eraikinen izaera sakratua, haien berezitasuna adierazten dutela eta miresteko gonbidapena direla. Artziniegako Arteko Andra Mariren eliza ondoan dagoen artea izango litzateke adibide nabarmenena, baina badira beste asko ere: Arespalditzan, Menagarain, Lezaman, Erretes Tuteran, Belandian edota Mendeikan.
Artearen edertasunagatik eta itxura handientsuagatik landatu ote ziren eliza askoren ondoan, eta aldi berean haien zur bikaina aprobetxa zitekeelako, edota antzina batean espezie hori gurgarri ideiarekin eta erlijioarekin lotuta egon zelako? Azken hori egia balitz, nondik ote zetorren sineste hori?"