Naturayala blogak idatzitako testua:
Aurreko asteko asteburuan (uztailak 21 eta 22) master klaseko lagun batzuk “Mendiko Lagunak” mendi taldeak kudeatzen duen Goizale aterpetxean (Tologorri mendian) lo egin genuen, hurrengo egunean Gorobel mendikatean zehar bueltatxo bat emateko asmotan. Igande goizean, Eskutxiren altueran ginela, tximeleta zuri handi bat gure albotik pasa zen, hegaldi zuzen eta hobezinarekin. Apolo bat! Haren atzetik korrika hasi nintzen. Aldi berean Aitorri (argazki kamera zeukan lagunetako bat) deika hasi nintzaion nirekin etortzeko, gainerako kideen harridurazko begiradek gure gainean pausatzen ziren bitartean.
Parnassius apollo tamaina handiko tximeleta zuria da, 80mm-ko luzera izatera hel daitekeena. Aurreko hego pareak ozelo beltz batzuk azaltzen ditu eta atzeko hegoek bi ozelo gorri oso deigarriak. Dimorfismo sexuala erakusten du, emea arra baino handiago eta ilunagoa delarik. Heldua edo imago hauek ekainaren bukaeratik eta abuztu bitartean ikus ditzakegu gure mendi gailurretan hegan. Beldarra beltza da, orban laranjen lerro bana azaltzen dituelarik gorputzaren bi aldeetan. Negu osoa ematen du arrautzaren barnean eta udaberri hasieran arrautza zabaldu eta elikatzen hasteko ateratzen da. Larba honek Krasulazeoan familiako landareak jaten ditu, batez ere Sedum eta Sempervivum generokoak.
Banaketa zabaleko espeziea da Sierra Nevadatik hasita Txinaraino heltzen delarik. Klima epel eta hotzeko mendikateetan bizi da, horietan banaketa disyuntua (ez jarraikia) azalduz. Populazioen arteko kontaktu eza dela eta, mendikate bakoitzean emandako eboluzioa desberdina izan da eta, beraz, subespezie asko deskribatu dira. Leku hauetako askotan populazioak erliktoak dira eta aldaketa klimatikoa dela eta galtzeko arriskua oso altua da. Mendikateen gailurretan bizi da, zuhaitz estaldurarik gabeko guneetan. Habitat egokiena goi mendietako larreak dira, non bertako arroketan larbak beharrezkoak dituen krasulazeoak hazten diren.
Tximeleta honen egoera ez da oso etorkizun handikoa. Europako zenbait herrialdetan desagertu da eta adibidez, bildumarien partez jasotako jazarpenaren ondorioz gertatutako populazioen murrizpena dela eta, babestu behar izan da. UICN-ren Munduko Zerrenda Gorrian zaurgarri moduan agertzen da. Horrez gain, Habitat Arteztarauaren IV. eranskinean eta Bernako Hitzarmenaren II. eranskinean barneratzen da, babes zorrotza behar duen espezie moduan.