Nola hasi zen Ruido de Rabia?
Shanti: Lehenengo formazioa osatu genuen Lamberrek, Santi Manterolak (une horretan 25th Coming Fire-n jotzen zuen), Gandak bateriajole moduan eta laurok. Bi taldeko jendea geunden.
Alde batetik, Lamber eta biok Tortura Sistematicakoak ginen eta Ganda eta Santi Izen-ekoak.
Aurretik ezagutzen ginen, Tortura Sistematica eta Autodefensa garaitik. Burua berotzen joan ginen elkarri eta horrek bat egin zuen Tortura Sistematican gertatutako krisialdiarekin. Bukaera izango zenaren joerak sumatzen ziren.
Jorge: Lärm taldearen kontzertu bat egon zen eta horrek izugarri markatu gintuen. Aurretik bazeuden Lärmeko diskoak. Gogoratzen dut Stanx-ekin zuten splita.
Shanti: Bai, baina nik ez nituen Lärm gogoko izan benetan zuzenean ikusi arte.
Jorge: Horrez gain, Wretched bezalako taldeak hasi ziren igarotzen Andoaingo Gaztetxetik, eta beste batzuk Herbeheretatik. Nirezat Lärmen kontzertua izan zen...
Shanti: Bai, markatu ninduen. Ikusi genituen gauzek eraman gintuzten esploratzera. Azken finean, jotzen duzuna da alde batetik eta bestetik sartzen zaizuna. Hori guztia zure baitan nahasten da, zure gaitasun eta mugekin, eta ateratzen dena da ondorioa.
Nik gogoratzen dut bikain Ruido de Rabia osatu zen unea. 1985ko abenduaren 1eko gaua izan zen, uste dut. Santiren arrebaren etxean geunden eta bururatu zitzaigun talde bat egitea. Garai horretan nahiko erreta geunden Rock Radical Vasco deiturikoarekin.
Jorge: Bai, oro har.
Shanti: Zenbait ospea irabazi genuen destroy hutsak izateagatik. Erabaki genuen ez ginela moztuko ezer eta han hasi ginen, ea zer ateratzen zen.
Horrelako gauzak horrela sortzen dira, bat-batean. Ziurrenik, gehiegi pentsatuz gero, ez luketen aurrera egingo. Hausnartuta baino, eginda daude. Hori da egia, ez dago misterio handirik.
Jorge: Ruido de Rabiaren jatorria punkean dago.
Shanti: Punka arima bezala. Bereziki, ez ginelako onak musika tresnak jotzen. Berdin zuen.
Jorge: Ez zigun axola. Oholtza gainean geundenean gozatzen genuen.
Shanti: Eta bagenuen zer esan eta esaten genuen.
Jorge: Politika ere garrantzitsua zen. Niretzat hori dena zen, apur bat. Ruido de Rabia osatzen hasi nintzen 17 urterekin. Lärmen kontzertuan 16 urte nituen eta punkia nintzen 12 urte nituenetik. Rockzalea naiz rocka ezagutu nuenetik eta anarkista anarkia zer zen jakin izan nuenetik. 16 eta 17 urte nituenean gauza asko gertatu zitzaizkidan: punk, rocka, sexua, drogak eta nire gorabeherak izan nituen nire izaerari zegokionez.
Shanti: Ruido de Rabia nik esango nuke ia sekta bat zela. Oso talde itxia zen, nahiz eta jende ugarirekin harremana genuen.
Jorge: Sekta baino gutxiago ginen, sekta batek jarraitzaileak ditu. Ruido de Rabia ginen gu bakarrik.
Shanti: Petite sekta bat ginen, nahiz eta beste lagunekin harremana izan, oso modu askean egiten genuen aurrera.
Jorge: Kontua zen guztiaren aurka jotzea. Ororen kontra eta logika guztiaren aurka. Talde bat egitea jotzen jakin gabe. Horrelako asko egon dira, baina guk ez genuen ideiarik, eta diskoa argitaratzea inolako ideiarik izan gabe.
Hasieran, split LPa egin genuenean, 4 talde agertu behar ziren eta, azkenean, 2 geratu ginen. Último Gobierno eta biok, arrazoi ezberdinak direla medio. Jatorrizko asmoa zen Bukaera, Izen eta gu biok izatea.
Grabatu zuen jendeak behin izan zuen entsegua, kontzertua emateko. Ez genuen ekiporik eta split LP bat grabatu behar genuen (irribarre egiten du)
Shanti: Eta entsegu lokala utzi ziguten, Bluesberry tenienteak laga baitzigun.
Jorge: Ez edukitzearren, bolada batez ez genuen eta bateria jotzailerik izan.
Shanti: Bai, bolada luze batez geldirik egon ginen ez genuelako toki bat saioak egiteko. Aldi berean, kontraesankorra bada ere, oso aktiboak ginen talde moduan, ez jo arren. Bagenekien goizago edo beranduago joko genuela, gauzek aurrera egiten zuten.
Aipatu duzue Ruido de Rabiaren lehen erreferentea izan zela Lärm, baina bestelakoak ere izan dituzue, ezta?
Jorge: Hori ari nintzen pentsatzen. Split LPa grabatu genuen garaian kontzerturen bat eskaini genuen, baina bateriajolerik gabe geratu ginen. Hobe esanda, bota genuen dirua lapurtu zigulako.
Shanti: Egia esanda, ez genuen bota, bera joan zen. Desadostasun arraroak egon ziren.
Jorge: Gainerakook elkar ezagutzen genuen herritik betidanik eta gogoko genuen proiektuan geunden, oso sartuta geunden. Egia esateko, hitz egin eta musika entzun, ez genuen besterik egiten.
Shanti: Bai, gehienbat konspiratzera bideratzen genuen gure denbora.
Jorge: Lärmen ostean metala heldu zen. Eurak beti izan ziren apur bat heavyak. Nik beti jo nuen nire burua rockerotzat eta punktzat, nahiz eta Deep Purple gustuko izan, baina heavya ez. Eurak (Shantiri begira) heavyak ziren punkiak izan baino lehen. Izan ere, punkiz jantzita ikusi nituen lehen aldia pentsatu nuen: “hara, hauek heavyak ziren, begira orain”.
Eta gero ni sartu ninduten heavyan. Hasi ginen entzuten Venom, Slayer... Celtic Frost geroago. Hitz egiten genuen bitartean, musika mota hori entzuten genuen eta gogoratzen dut Lamberrek esan zuela: “hau uztartu behar dugu, Lärmen musika eta zati motelagoak”.
Gero entzun genuen Napalm Death fanzine bati esker. Disko trukea egin genuen eta esan genuen: “hau da egin behar duguna”.
Shanti: Horrelakoa da bizitza batzuetan, taldeak grabatuta geratzen zaizkizu. Ni hasieran Crass taldeko jarraitzaile amorratua nintzen.
Jorge: Split LP eta maketaren artean kide ezberdinekin jarraitu genuen jotzen eta ez dakit abesti guztiak grabatu genituen. Urte horietan egiten genuen gogoko genuena.
Shanti: Egiten genuen ahal genuena eta ateratzen zen atzeratzen zena.
Shanti, Tambores de Guerra fanzinean irakurri nuen Straight Edge zinela.
Shanti: Bueno, horrek txistea badauka. Hasieran jende oro bezalakoa nintzen. Mozkortzen nintzen parranda egiteko eta ea ligatzen nuen. Betikoa. Ez zidan bat ere onik egiten. Orduan, egun batean erabaki nuen utziko niola edateari. Ez nintzen bereziki alhohol zalea. Ez nuen ondo konektatzen.
Jorge: Aurretik ere ez zinen oso aldekoa.
Shanti: Kasualitatez, handik gutxira, oraindik Tortura Sistematika taldeko garaiak ziren, BGK taldea etorri zen jotzera Andoainera. Lehenengo aldiz, Tortura Sistematikak jo zuen lagunek osatzen ez zuten publikoaren aurrean.
Gero BGK joan ziren Zaragozara jotzera eta autobusa antolatu genuen, maitasunez eta txantxetan izendatu genuen “amodioaren autobusa”. Asmoa zen eszena ezberdinak ezagutzea. Bestelako jendearekin harremana izateko. Han ezagutu nuen lehenengo aldiz Alberto, “Penetración” fanzinekoa. Solasean ari ginen eta ez dakit nola azaldu nuen ez nuela alkoholik edaten eta berak erantzun zidan: “ah, zu Straight Edge zara”.
Aho bete hortz geratu nintzen. Ez nekien zer zen hori oso ondo eta ez nuen inoiz entzun. Ezustean harrapatu ninduen izena izateak. Geroztik Straight Edge izan nintzen... Eta garai batean sinistera heldu nintzen, baina zurruntasuna ez da ona ia ezertan.
Nolakoa zen Straight Edge izatea 80ko hamarkadan?
Shanti: Oso erraza. Inoiz ez edatea, ez masturbatzea... Inoiz ez zuen misteriorik izan. Ikusi nituen Straight Edge ziren taldeak, kutsu kolektiboarekin. Nirea beti izan zen jarrera pertsonala. Hautaketa bat. Nire burua konbentzitu nuen bolada izan nuen, uste nuen bide onetik joaten nintzela. Gero distantziarekin ikusten duzu eta tontokeria iruditzen zaizu, baina horrelakoa da.
Diskoen ekoizpena orain lehen baino errazagoa da?
Jorge: Lehen ohitura gutxiago zegoen.
Shanti: Lehen aldia niri txundigarria iruditu zitzaidan guk disko bat grabatzea. Oso gauza arrotza, baina gero horretara jarri ginen eta gutxi gorabehera egin genuen. Edonola ere, nik gaur egun ez daukat irrika gutxiago maila horretan.
Errazagoa da, baina lehen ez zen egun baino hobeto. Nik ez dut bat egiten 80ko hamarkada idealizatzeko joera horrekin. Lehen orain beste jauja zen.
(Jorgek eta Shantik inguruan batu den gizonezko batekin eztabaida dute, berak uste baitu 80ko hamarkada hobea zela)
Shanti: Lehen dena ez zen urrea.
Jorge: Eta gaur aukeratzeko tarte gehiago dago.
Shanti: Garai horretan jendeak gutxiago pentsatzen zuen batzea eta taldea egitea. Nire ustez, gaur egun gehiago baloratzen dute. Hala ere, ez nago guztiz ziur.
Dena den, ez da ikuspegia galdu behar, batzutan joaten zinen nonbaitera jotzera eta dena zen oso txikia. Berez, askotan marroia zen, ekonomikoki eta bestelako esparrutan.
Jorge: Leku batera joaten zinen eta agian alkandora lapurtzen zizuten eta gainera, bi ostia ematen zizkizuten.
Shanti: Batzuetan magia zegoen eta beste batzuetan ez. Hori gertatzen zen lehen eta orain. Aro bakoitzak bere xarma dauka.
(hurbildu denetako batek adierazten du 80ko hamarkadan drogak hobeak zirela)
Shanti: Ni Straight Edge nintzenez, ez dakit (barre egiten du). Nire aburuz, garrantzitsua da ez ahaztea nondik etortzen zaren eta ez obsesionatzea iraganarekin. Presente izan behar duzu bizitakoa, baina hori bizi duzu jadanik. Orain bestelako bizipenak izan behar dituzu.
Badago jendea esaten duena: “kontzertu horiek, galdu nuena”. Ba ez duzu ezer galdu. Soilik ez zenituen ikusi, baina horrela pentsatzen baduzu, baliteke orain gertatzen ari dena galtzea. Hobe da orain egitea galdu duzun hori.
(iraganari buruzko talkak jarraitzen du eta isilune bat baliatzen dut galdera egiteko)
“Eros versus Tanathos” diskoa saldu zen?
Shanti: Eztabaidatu dugunaren kasua da hori. Bere unean grabatu genuen eta Lamberren etxean egon ziren denbora luzez. Ez genituen saltzen inondik inora. Estatu Espainiarretik kanpo saltzen hasi ziren eszena nahiko aktiboa zegoelako.
Baina barregarria da orain jende guztiak nahi izatea disko hori. Disko mordoa izan genuen.
Eta zer uste duzue jendeak ordaintzen duen dirutzei buruz disko hori eskuratzeko?
Shanti: Nik ideia oso argia daukat. Dirutza ordaindu nahi duenak, bere patrikatik egin dezan.
Jorge: Oso ondo dago, 10 urte barru sagardotegi batera joango gara. (Adierazten du ironiaz)
(Jorge harrituta geratzen da Ernestok aipatzen dionean behin 150 euroko salneurrian ikusi zuela diskoa)
“Revolución Cósmica” diskoak harrera hobea izan zuen?
Shanti: Bai, harrera hobea izan baino, beste garai bat zen. Rudio de Rabiak “Revolución cósmica” argitaratu zuenean, giroa oso bestelakoa zen.
Jorge: Urte horietan bazegoen jendea gure kontzertuetara joaten zena.
Shanti: Ezberdintasuna dago jotzen hasten duzunean eta jendea joaten denean eta jendea zu ikustera etortzen denean. Une batean zur eta lur geratu nintzen, batzuk etortzen baitziren propio gu ikustera. Eta are gehiago harritu nintzen sumatu nuenean jendeak gure letrak ezagutzen zituela. Hor pentsatu nuen: “hau mundiala da”.
Niretzat garai ezberdina eta garrantzitsua izan zen “Revolución cósmica” diskoarena. Nire aburuz, neurria da egiten duzuna erre gabe gauzatzea.
Noiz konturatu zineten zenbait girotan mitoa zinetela?
Shanti: Orain konturatzen ari naiz eta grazia egiten dit. Ondo dago ikusten duzunean egiten duzuna heltzen dela nolabait. Adibidez, hasieran asmoa nuen ideiak oso modu bideratuan esateko. Gero, ordea, bilatzen nuen norberak ikustea nahi zuena letretan.
Eszenetan oso garrantzitsua bilakatzen da eszenarekin identifikatzea eta arriskua da kotorra baten moduan dena errepikatzea. Hau da, zenbait kontu onartzea horrela izan behar delako eszenan: zein talde gogoko izan behar dituzun... horrelako gauzak.
Niretzat hori tranpa da eta erraza da horretan erortzea. Konturatzen naiz, ospea izatea, norbait izatea besteen aurrean zer den... baina tranpa da. Hobe da bilatzea zer zaren une horretan, hori ez baita gero izango zarena.
Zer suposatzen du mitoa izateak?
Shanti: Alde batetik, nire egoa asetzen da. Ez dut ezetz esango, gezurra esatea izango litzateke eta. Bestalde, nire alde umoretsuak grazia ikusten dio.
Eta beste alde batetik, jendea egotea zeini heldu zaion egin duzuna ondo dago. Hori bai, jendeak dirutza ordaintzea gure diskoen truke, horrek berdin dit. Gozamena norberarena da egiten duenaren arabera. Norbaitek hori egin nahi badu, askea da egiteko. Ez zara atzetik ibili behar esaten zer egin behar duen, ez badu ikusi nahi.
Zein zen zure inspirazioa letrak idazteko orduan?
Shanti: Nik iturri askotan edaten nuen. Crass-en jarraitzaile borrokatua ninten, inguratzen zituzten taldeak ere oso gogoko nituen orokorrean, eta horietako batzuk zehazki.
Gaiak ziren agertzen zirenak. Ez du misteriorik. Egun batean zerbait hartzen nuen, buruan sartzen zitzaidalako, eta ateratzen nuen nolabait.
Aitortu behar dut orekatzen ninduela zenbait gauza adierazi ahal izateak. Idazten nuenean saiatzen nintzen benetan pentsatzen idazten ari nintzenari buruz, eta ahalik eta gutxien nire buruari iruzur egiten.
Horrek eramaten ninduen hainbat kontu berriro planteatzera. Nolabait, letrak zuretzat idazten dituzu, edo horrela ikusten nuen nik. Kontu politikoei edo nazioarteko politikari buruz mintzatu arren, gauzak ez daude hain urrun. Esperimentatzen duzu.
Zure letretan oso presente dagoen gaia da adingabeen hezkuntza.
Shanti: Bi ikasturtez psikologia ikasi nuen eta zerbait kutsatu zitzaidan. Gai hori bolada batean oso presente egon zen nire buruan. Niretzat haurrak oso energia indartsua dira. Nire ilobekin nagoenean oso adi ibiltzen naiz, ea zer esaten duten. Uste dut garrantzitsua dela. Ikusten dituzu zuri gertatu zaizkizun gauzak ere, hemendik eta handik.
Letren gaiak beti iruditu zaizkit berak, baina alor ezberdinetatik. Orain horri buruz hitz egin behar dudanean, apur bat arraro iruditzen zait. Bibrazio berezia zuten une horretan. Orain nagoen lekuan nago aurrekoagatik, baina orain hitz egin dezaket orain egiten ditudan letrei buruz. Ez naiz komunikatuko letra horien inguruan unean bertan egingo nukeen bezala.
Jorge: Hezkuntzaren gaia oso delikatua da, baina uste dut hobetzen ari garela denbortaren poderioz. Muina da zergatik ez dizuten uzten joaten zuk nahi duzun bidetik.
Shanti: Hezkuntzan badago beldurra. Uste dut gizakiak jaiotzatik joera naturala duela. Otsoa ezin da ona edo txarra izan, otsoa den neurrian. Halaber, uste dut gizakiak ere baduela bere izaera naturala, ez ona ez txarra. Hala ere, badago ingurua kontrolatzeko nahia, naturari beldurra.
Hori kontrolatzearen atzean dago bizitza kontrolagarria eta ziurra bilakatzeko borondatea. Bizitza etengabeko ezustea da. Ez dakizu zer gertatuko zaizun.
Baina saltzen digute bizitza kontrolatzeko aukera dugula, ziurtatu dezakegula. Kontserbadoreek horrekin jokatzen dute, beldurra baliatzen dute sinistu dezagun etorkizun ziurra eman diezaguketela.
Hezkuntzan, nire aburuz, borondatea dago bideratzeko. Nire iritziz, erdibidea egon behar da norberak adierazi dezan zer nahi duen. Ezin dugu bizitza bizi eskale moduan, besteek maite gaitzaten izanda eurek nahi duten moduan eta gu ez garen moduan. Hainbat gauza bidean utzita, ez ez baitakizu nor zaren. Ideala da maitatua izatea zu zarena izateagatik. Maitatua izateko nahiak batzutan eramaten zaitu horrela bukatzera.
Norberak aurkitu behar ditu bere buruari kontatzen dizkion gezurrak. Boterea, gauza metafisiko hori, beti egingo ditu plantak, sinistu dezagun existitzen dela eta gu kontrolatzeko gai dela. Baina boterea norbera ere bada, badago zure zati bat hor eta ez duzu horretara jokatu behar. Jende askok horri uko egiten badio, egoera aldatzen da.
Panoptikoa bezalakoa da, kartzela erregulatzen da bakarrik kontrolaren beldurragatik. Hori gertatzen da. Hori apurtzen bada, boterea pikutara joaten da.
Jorge: Boterea bakarrik desegiten da. Boterea da gizakiaren nahia eta egunez egun faltsuagoa da. Unibertsoaren konkista bezalakoa. Ez da inoiz gertatuko, ez dira egongo bitartekoak horretarako eta gizakiak aurre egin beharko dio horri. Dagoena dago, besterik ez.
Shanti: Niretzat faltsukeriaren oinarria da errutina. Errutina ez da existitzen, buruaren asmakizuna da. Egun guztiak berdinak direla gezurra da. Ez dago bi egun berdinik.
Edonola ere, ados. Mistika ona da erakusten dizuna dagoena dagoela, besterik ez.
Ruido de Rabiaren bilduma famatua gauzatuko da noizbait? (Duela zenbait urte argitaratu zuten, alegia)
Shanti: Fresek egurra ematen badigu bai. Ni, esan diot berari, nekez kokatzen naiz denboraren esparruan. Baina bai, uste dut argitaratuko dela. Badaude interesdunak eta, azkenean, egingo da. Nik ere gogoak baditut, baina ez da gauza bera zerbait unean egiten duzunean. Beste kontu bat da. Niretzat ez da diskoa izango, beste jende batentzat izango da eta ondo egongo da aukera hori.
Zein da zuen ideia Lobo Eléctricorekin?
Shanti: Pretensioa eta handi nahia oso kaltegarriak dira. Nik bakarrik gozatu nahi dut taldearekin. Erraza dirudi, baina uste baino mami gehiago dauka.
Jorge: Nik ondo ikusten dut. Ez da, inondik inora, Rudio de Rabiaren jarraipena. Niretzat ez du zeikusirik. Egon daitekeen lotura Shanti da. Lobo Eléctricok futbol zelaiak bete ditzake. Ez dut uste gertatuko denik eta berdin dio, nik gauza bera egiten jarraituko dut.
Shanti: Ezin diogu utzi izandakoa izateari. Lobo Eléctrico ez da Ruido de Rabia, baina lotura puntuak topatu ditzaket, nolabait existitzen direlako. Baina ez da Ruido de Rabia. Beste garai bat da. Niri ez dit axola, 2 lagun badaude publikoan edo 2.000, berdina eman beharra dago.
Jorge: Ez da gauza bera, baina jendea motibatu behar da oholtzara igotzen zarenean.
Shanti: Ez da ona funtzionatzea publikoaren artean arrakasta itxaronda. Norberak topatzen du gehien identifikatzen den unibertsoarekin.
Esaterako, Rudio de Rabia, nahiz eta eszena batean sartuta egon, inoiz ez nintzen asko identifikatu eta gure kabuz joaten ginen. Etxe Okupatuetan eta zentro sozialetan buru-belarri ibili arren. Agertzen dena da. Ez dago misteriorik.
Zenbait jenderekin konektatzen hasten zara, baina egin dezakezu bestelako ikuspegiak dituzten lagunekin. Lobo Eléctricorekin identifikatuta sentitu ninteke punk-rock eszenarekin, baina konturatzen naiz zer naizen eta bestelako interesak ere baditut.
Zure tokia topatzea ez du zertan ospetsu izan. Badaude taldeak zeintzuk energia ugari xahutzen dutenak leku batzuetan egoteko eta hori arriskutsua izan daiteke. Norberaren kontua da. Uste badute egin behar dutela, ondo dago, kaltetuak eurak izango dira eta. Norberak ikusi behar ditu bere arrazoiak eta horrek asetzen duen. Diruagatik jotzea aukera bat da. Hobe da hori, beste edozerren plantak egitea, dirua nahi duzunean.