ERREPORTAJEA

Aiarako bola-jokoa, historia eta istorioz jositako kirola

Izar Mendiguren Cosgaya 2020ko abu. 15a, 07:00

Bola jokorako ohitura handia dago eskualdean. / Aiaraldea.eus

13 bolatoki daude Aiaraldean. Horren adibide da antolatutako txapelketa kopuru altua. Euskadiko txapelketako garaileak aiararrak dira. Txapeldunak ez ezik, tokiko kirol propioa sortu du bailarak: Aiarako bola jokoa.

Urteak 52 asteburu baldin baditu, bostetan izan ezik beste guztietan daude bola txapelketak eskualdean, koronabirusaren pandemia garaian izan ezik. Udaberriko eta neguko oporretan salbu, gainontzeko guztietan egon izan dira kirola praktikatzeko zitak eskualdean. Zaletasunaren eta indarraren adibide da iaz ekainean Euskadiko txapelketa Kexaan (Aiara) jokatu izana, Aiarako Bolatoki taldearen eskutik. 

Tradizioa, baina, aspaldikoa da. Juan Antonio Gaya Hernandezen esanetan, Laudioko Arloteak izan ziren bola-jokoan hasi ziren lehenbizikoak, 1966. urtean hain zuzen. Geroztik, talde andana sortu da: Luiaondoko Lekubatze, Laudioko Ruperto Urkijo Kluba, Urduñako Txolope... Bakoitzak bere inguruan jokatu du, dena den. Herriaren handitasunagatik, Laudiok izan ditu bolatoki gehien: Aretan, Ermualden, San Joan Astobitzan, Gardean... "Aldai plazan ere bazegoen bolatoki bat. Pribatuak ziren denak, Altzarratekoa salbu". Tertangan, Urduñan, Kexaan, Lendoñogoitin, Arakaldon... Hamaika txokotan daude egokitutako guneak. Jaien testuinguruan elkartzen dira sarri, baina bilgune guztiek dute gauza bat komunean: jai-giroa. Horregatik elkartzen dira, akaso, horrenbeste herritar. "Jai bat dugun bakoitzean eskualdeko beste herrietako jendea ere bertaratzen da, 60-70 lagun biltzen gara, gutxi gorabehera", adierazi du Jose Luis Sanchez Garciak. 

Historian atzera eginez, pilota baino askoz lehenagokoa da bola-jokoa eskualdean Gaya Hernandezen esanetan: "Bolatoki asko zeuden lehen, eta orain oso gutxi geratzen dira. Niretzat Aiarako bola jokoa Aiarako Kuadrillari erabat lotuta dago. Penagarria litzateke instituzioen erruz galtzea", dio. Izan ere, belaunaldi aldaketa dute arazo, haur eta gazteek ez baitute jokoa hautatzen. 

Aiarako bola jokoaren garrantzia

XIX.mendera arte Aiarako bola jokoa zen inguruko kirol guztien artean garrantzitsuena, gainbehera hasi zen arte. Bolatokiaren arrapalek bereizten dute, besteak beste,  baita bolek ere, Bea Isasik azaldu duenez: "Bizkaikoaren antzekoa da, baina Arabako jokatzeko erekin ez du zerikusirik, beste 6 aldaera daude, atera kontuak". Zehazki, 9 bolorekin aritzen dira,  egurrezkoak, pilota barne, "bolatokiak egurrezkoak edo buztinezkoak izan daitezke". 

7 bola talde daude eskualdean. Urteko asteburu gehienetan daude bola txapelketak bailaran.  Tokiko kirol propioaren aitortza badute ere, belaunaldi berrien falta da egungo arazorik handiena, hainbat elkartetako kideek adierazi dutenez

Isasiren esanetan, garai batean, Aiarako toki guztietan zeuden bolatokiak, "Zuhatzan, adibidez, 7 egon ziren". Egun, aldiz, 13 bolatoki daude bailaran: Laudion 4; Urduñan, Lendoñon, Tertangan, Arrankudiagan, Luiaondon, Kexaan, Beotegin, Arakaldon, Mendeikan eta Artziniegan. Elkarteak, berriz, 5 dira: Laudiokoa, Okondokoa, Luiaondokoa, Urduñakoa eta Aiarakoa. "Arabako txapelketan batzen gara denak", dio aiararrak. Eskualdeko 11 bolatokitan elkartzen dira, eta lehen hamabostak sailkatzen dira Euskadiko txapelketara horrela. "Ligaxka modukoa egiten dugu, jai giroan". Modalitateez galdetuta, umeak lehiatzen dira lehenbizi, eta helduak ondoren, "gizonezkoak batetik eta emakumezkoak bestetik". Edozelan ere, nabarmena da genero desoreka: "%20 gara neskak. Ea emakume gehiago animatzen diren!".

Lehia baino, lagun arteko giroa gailentzen da bola ekimenetan ia beti. Horren adierazle da egun berezien antolaketa, "12 orduz bolotan" jardun zutenekoa kasu. 

12 orduz bolotan

Egun erdiz bolotan jokatzea ez da ideia zoroa soilik. Tertangan eta Luiaondon urtero egiten dute. "Laudioko Larrazabal auzoan ere 10 ordu inguru ematen dituzte bolotan, goizeko zortziretan hasita iluntzera arte, geratu gabe", erantsi du Euskadiko txapeldunak. 

Aurrera begirako erronken artean "jendea animatzea" da garrantzitsuena, Bea Isasiren iritziz ere.  "Belaunaldi eta neska berriak behar ditugu", dio. Ohikoan 6 andre elkartzen dira, nahiz eta noizbait hamarreko taldera heldu diren, "gizonezkoak 50-60 lagun izaten dira normalean, beraz, bistakoa da parte hartzearen desoreka".

LAGUN AGURGARRIA:

Bisitatzen ari zaren webgune hau euskararen normalizazioaren alde Aiaraldea Ekintzen Faktoria proiektu berrituak garatzen duen tresnetako bat da.

Euskarazko hedabideak sortu eta eskualdean zabaltzeko gogor lan egiten dugu egunero-egunero langile zein boluntario talde handi batek.

Hedabide herritarra da gurea, eskualdeko herritarren ekarpen ekonomikoari esker bizi dena, jasotzen ditugun diru-laguntzak eta publizitatea ez baitira nahikoa proiektuak aurrera egin dezan.

Herritarra, anitza eta independentea den kazetaritza egiten dugu, eta egiten jarraitu nahi dugu. Baina horretarako, zure ekarpena ere ezinbestekoa zaigu. Hori dela eta, gure edukien hartzaile zaren horri eskatu nahi dizugu Aiaraldea Ekintzen Faktoriako bazkide egiteko, zure sustengua emateko, lanean jarraitu ahal izateko.

Bazkideek onura eta abantaila ugari dituzte gainera, beheko botoian klik eginda topatuko duzu informazio hori guztia.

Faktoria izan, egin zaitez bazkide.

Aiaraldea Hedabideko lantaldea.


Izan bazkide