Erreakzio kate luzea ekarri du Espainiako Auzitegi Gorenak EAEko udal legeko euskara sustatzeko zenbait artikuluren aurka helarazitako epaiak. Sententziak arrazoia eman dio EAEko Auzitegi Nagusiak, VOX alderdi ultraeskuindarrak jarritako helegiteari erantzunez, 2023an hartutako erabakiari. Euskara lehenetsiz gero, "hizkuntzen koofizialtasuna urratzen dela" ebatzi du Gorenak.
Gauzak horrela, kolpe gogorra jaso du Araba, Bizkaia eta Gipuzkoako udaletan euskara hauspotzea helburu zuen araubideak, VOXen tesiekin bat eginez. Baliogabetutako artikuluen ausentzian, aurrerantzean Udalek ez dute euskarazko funtzionamendua bideratzeko edo ahozko harremanetan euskara lehenesteko babes legalik izango, besteak beste.
Udal Euskaldunen Mankomunitateko (UEMA) zuzendaritza batzordeak premiazko bilera egin zuen atzo goizean, egoera baloratu eta erantzuna erabakitzeko. "Euskara bigarren mailako hizkuntza izatera kondenatu dute, beste behin ere", adierazi dute UEMAko ordezkariek. Epaia "larritzat" jo dute, "euskal gizartearen eta euskal erakundeen erabaki demokratikoaren aurkakoa ez ezik, azken hamarkadetako hizkuntza-politiken aurkakoa ere badelako, eta euskara beraren ofizialtasuna ere zalantzan jartzen duelako, ondoan gazteleraren makulua ez duenean".
"Euskara bigarren mailako hizkuntza izatera kondenatu dute, beste behin ere", adierazi dute UEMAko ordezkariek.
Auzitegi Gorenaren epaiak argudiotzat duen "koofizialtasunaren urraketari" honela erantzun dio UEMAk: "Euskara ez da beste hizkuntza ofizialen parekoa. Ezta ofiziala den lekuetan ere. Europako Hizkuntza Gutxituen Sareak adierazi duen bezala, euskara larrialdi linguistikoan dago. Baita minorizazio gorrian ere, azken ikerketek erakutsi duten moduan. Izan ere, euskara jazarria, debekatua eta isildua izan da mendeetan zehar. Hizkuntzak ez dira galtzerdiak bezala galtzen. Desagerrarazi egiten dituzte. Euskararekin ere ahalegindu dira, eta gutxitu dute, baztertu dute, eta baita bigarren mailakoa bihurtu ere. Hori da gaur egungo egoera ulertzeko abiapuntua".
Mobilizazioak udaletxeen aurrean
Gauzak hala, epaiaren aurrean mobilizatzeko deia luzatu du UEMAk. Espainiako Auzitegi Gorenaren erabakiak, batez ere, udalerri euskaldunei eta euskaraz aritzen diren udalei eragingo diela uste du mankomunitateak. Hori dela eta, elkarretaratzeak egingo dituzte larunbat honetan (uztailak 19), 12:00etan, UEMA osatzen duten 118 udalerrietako udaletxe guztien aurrean.
Aiaraldean ere oihartzuna izango dute protestek. Orozko eta Arrankudiaga-Zollo dira, gaur gaurkoz, UEMAko kide, eta bi udalerri horietan ere mobilizatuko dira larunbatean. Orozkon Zubiaur plazan egingo dute elkarretaratzea, Arrankudiagan, aldiz, herriko plazan.