_tokikom_300x300.JPG){kind=small}
Tertangako Fraileburu izeneko harri erraldoiaren tontorra zapaltzea Euskal Herriko mendizaleen ametsa izan zen urte luzez. XX. mendearen hasieran egin ziren gailur horretara igotzeko lehenbiziko saiakera, harik eta Angel Sopeñak lortu zuen arte, 1924ko martxoaren 16an.
XX. mendearen hastapenetan, Europa eta Erresuma Batuko ereduei jarraiki, euskal mendizaletasuna antolatzen hasi zen. Euskal Herriko Mendi Federazioaren muina izango ziren mendi eta kirol elkarteetan, oro har, mendi jardunaren sozializazioa ahalbidetu zuen horrek; baina baita kirol jarduna metodikoki gauzatzea ere, helburuak markatu eta programatzeko aukera emanez.
Lehen ondorioetako bat mendi lehiaketak martxan jarri zirela izan zen. Beste urrats bat mendi-txangoak antolatzea izan zen, Euskal Herriko, Penintsulako zein Europako mendigune nagusietara txangoak zein espedizioak burutuz, kotxea denen eskuragarri ez zegoen garaietan.
Bidaiek zein kanpotik etorritako korronte berriek, mendizaleen pentsamendua aldatzea ekarri zuten. Aldaketen eskutik espezializazioa etorri zen, gero eta helburu zailagoak ezarriz, bai Euskal Herrian eta baita kanpoan ere. Eta behin mendi esanguratsuenak igota, isurialde malkartsuenen eta zailenen txanda iritsi zen, ordura arte igotzea ezinezkotzat jotako gailur eta erpinek mendizalerik ausartenen begiradak eta asmoak erakarriaz.
Aurrekariak
Erronka horien guztien artean, Tertangako zirkuluan dagoen Fraileburu izeneko harkaitzezko obeliskoa gailendu zen. Gaztelarako bidearen ondoan egonik, Bilbo-Madril errepidea erabiltzen zuten hiritarrengan sekulako ikusmina sortzen zuen. Izan ere, inor ez zen ordura arte Tertangako harrizko erraldoira igo. Urduña aldean esaten zen 70 urte lehenago artzain batek igo omen zuela. Baita Basaurin ere, non bertoko mendi taldeko (Baskonia) kide batek eskalatu ei zuela uste zen. Baina esamesak besterik ez, azken finean, dokumentazioa faltan, eta mendizaletasunaren aldetik baieztatu eta ofizializatutakorik ez. Alabaina, esamesek balizko Frailebururen itzala eta ospea zabaltzea besterik ez zuten lortu.
Gauzak horrela, sua pizteko lehen txinparta Bilboko Kirol Elkarteak (Club Deportivo Bilbao BKE-CDB) zelakoak sortu zuen 1921an, 1923ko Ehunekoen Lehiaketarako Fraileburu eskalatzea proposatu zuenean. Horretako burdinezko egiturez egokitzea aurreikusten zuten, hots, “via ferrata” moduko bat eraikitzea. Baina proiektua ez zen gauzatu eta igotzeko asmoak tarte baterako baztertuta geratu ziren.
Hiru urte beranduago,1924ko otsailean, garra berpiztu zuen Antonio Ferrerek, mendian eta espeleologian aditutako lehen euskal kazetaritzat hartua izan denak. Ferrerek, “El Hombre de las Cavernas” izengoitidunak, Bilboko “Aupa” aldizkarian artikulu bat idatzi zuen Fraileburu igotzeko balizko aukeren inguruan, eta euskal mendizalerik onenei interpelazio zuzena egin zien. Idazkiak harrizko orratzaren azpira hurbiltzera animatu zuen BKEko kideez osatutako talde bat, aukera horiek bertatik bertara baieztatzeko asmoz. Behin Tertango zirkuan egonda, argi ikusi zuten: ez zegoen zurtoin erraldoiaren erpina jotzerik. Baina denak ez zeuden konforme. Frailebururen gaina jotzeko lehia jokoan zegoen, baita hori lortzen lehena izateko ohorea ere. Kide horien artean Angel Sopena BKEko laguna zegoen, euskal eskalada eta alpinismoaren pertsonai esanguratsua, dohain aparteko mendizalea izateaz gainera, Euskal Herriko mendi federazioaren sortzaile eta bultzatzaile nagusietakoa.
Sopeña Frailebururen lehen konkistatzailea izan zen. Horregatik, urte batzuetan zehar, haitzak Pico de Sopeña izena hartu zuen. Hala ere, urteen poderioz Fraileburu / Pico del Fraile izan da hedatu den toponimoa, eta Gorbeian dagoen Arrabako aterpeak hartu zuen bilbotarraren izena.