Kokapen berria du Saratxon kokatuta zegoen XVIII. mendeko legoa-harria. Saratxo eta Amurrio lotzen dituen errepidetik Nerbioiko parke linealera lekualdatu dute antzina errepideetan distantzia markatzeko baliatzen zen zutabea.
Administrazio Batzarreko bizilagunek eta Aztarna elkarteko kideek elkarlanean egikaritu dituzte lekualdatze lanak, legoa-harriaren kontserbazioa hobetu eta honi ikusgarritasun handiagoa emateko asmoz.
Lanak "herriko ondarea zaindu eta balioan jartzeko" asmoarekin gauzatu dituztela adierazi dio Lurdes Cuadra Saratxoko alkateak Aiaraldea Komunikabideari. "Urte luzez errepideko trafikoaren enbatak jasan ditu legoa-harriak", azaldu du Cuadrak, eta gaineratu du ere herritar gehienek ez zutela harlauzazko zutabearen funtzioa ezagutzen.
Hori dela eta, panel-infomatibo batekin osagarritu nahi ditu Saratxoko Administrazio Batzarrak lekualdatze lanak. Cuadraren aurreikuspenen arabera, irailean egingo dute hori.
Bien bitartean, legoa-harriari falta zaion azken harlauza topatzea dute helburu. Izan ere, pieza hori duela hirurogei bat urte herriko iturri bat konpontzeko baliatu zutela uste da. "Pieza aurkituz gero legoa-harria guztiz osatuta egongo litzateke, eta Euskal Herrian hobekien kontserbatuta dagoen gisa honetako estruktura izango litzateke", nabarmendu du Cuadrak
"Pieza aurkituz gero legoa-harria guztiz osatuta egongo litzateke, eta Euskal Herrian hobekien kontserbatuta dagoen gisa honetako estruktura izango litzateke"
Legoa-harriak Aiaraldean
Saratxoko legoa-harria Bilbo, Urduña eta Pancorbo lotzen zituen errepidean distantziak markatzeko zegoen sistemaren parte zen. Gaur egun bi legoa-harri besterik ez dira geratzen zutik Bilbo eta Urduña artean, biak eskualdean: Saratxon bata eta Urduñako zezen-plazaren aurrean bestea.
2021ean egin zituzten Urduñako legoa-harria kontserbatzeko lanak, zenbait zati zementuarekin zaharberrituz.
Bi legoa-harri hauek 1770 eta 1780. urteen artean kokatu zituztela uste dute, garai hartan euskal kostaldea Gaztelarekin lotzen zuen errege bidean distantziak neurtzeko asmoz. Hain zuzen ere, biek ala biek dute harlauzetan zizelkatutako inskripzio bat, Bilboraino dagoen distantzia legoatan adieraziz: zazpi eta sei legoa Bilbora, hurrenez hurren.
Legoa 5,5 kilometroren baliokidea den distantzia neurtzeko unitate zaharra da. Gutxi gorabehera gizaki batek ordu betean ibilian osatu dezakeen distantziari egiten dio erreferentzia. XIX. mendean kilometroen lekua hartu zuten legoek, eta legoa-harrien erabilera bertan behera geratu zen.