1909ko otsailaren 13an, gaurko egunez, "El Nervion" egunkariak lehen orrian jaso zuen albistea. "Tximista batek Andra Mari elizako dorrea txikitu zuen, kupula barne", adierazi du Txomin Egiluzek. Artikuluan aipatzen denez, erlojua eta sarrera ere suntsitu zituen deskarga elektrikoak, baita beste zenbait objektu ere: zutabeak, armiarma-sareak, sakristiako zati bat... "Jose Rotaetxek aldamenean zuen taberna, eta bertara ere sartu zen. Diotenez, ardo botila batek gelditu zuen tximista", erantsi du historiazale arrankudiagarrak. Ezbeharrak argirik gabe utzi zuen herria, eta kalteak -orduko prentsaren arabera- 50.000 pezetakoak izan ziren.
Egunkarietan oihartzun handia
Egunkari askotan jaso zuten gertaeraren berri. "El Nervion" komunikabideak, esaterako, azalera eraman zuen albistea. Rotaetxeren etxeko eskailerak eta eraikinaren goiko zatia oso kaltetuta geratu ei ziren, eta Arrankudiagako kableak argindarrik gabe, zeharo puskatuta. "Elizaren berriztapenak 50.000 pezeta baino gehiago balioko zuela zioen 1909ko otsailaren 13ko kronikak":
Madrileko "La correspondencia de España" egunkarian ere azaldu zen gertatutakoa. Albiste formatutik harago, iritzirako helduleku ere izan zen, "El Motín" agerkariaren 1909ko martxoaren 4ko "El trabajo única base del bienestar" zutabean kasu. "Bertan Arrankudiaga oso herri katolikoa zela aipatzen da, baina hori ez zela aski izan tximista elizaren gainean ez erortzeko", zehaztu du Egiluzek. Horiez gain, "El siglo futuro" eta "Eusko media Kultura-topagunea" argitalpenetan ere topatu du notizia.
Berreskuratze proiektua
Egunkarietako araketatik harago joan da, ordea, Egiluz. Arrankudiaga-Zolloko udaletxera jo du informazio gehiago biltzeko asmorekin, eta bertatik eskuratu du Cecilio de Goitiak eliza konpontzeko aurkeztutako berreskuratze plana, 1909ko martxoaren 3ko data duena. "Gaur egun dagoen bezala geratu zen eliza, 1937an botatako bonbek eragindako kaltea kenduta".
"Argazkian primeran ikusten da tximistak kupula nola bota zuen. Dorreko harriez gain, zutabea eta koroaren teilatua apurtu zituen tximistak, portikoko teilatua barne". Horrez gain, Jose Rotaetxeren taberna-aroztegian eragindako txikizioa antzat hartu behar dela azpimarratu du: "Etxe hori gaur egungo Elexondoko taberna da, aroztegia egun existitzen den teilatupe txiki baten aldamenean zegoen"
Herriko historia berreskuratzeko lanean dabil egun Egiluz, zaletasun gisa. Arrankudiaga-Zollon Gerra Zibilak izandako eragina eta burdin hesiaren nondik norakoak ere ikertu ditu: