Gerra Zibilean eroritakoak gogoratuko dituen monolitoa Laudioko erdigunean ezartzea proposatuko duen mozioa aztertuko du martxoaren 26ko Udal Batzak. Mozioan Laudio udalerrian Gerra Zibileko urteetan eroritakoak eta garai berean herritik kanpo eroritako laudioarren izenak bildu dituzte Oroimen Historikoa berreskuratzeko taldeko kideek.
“Gerra Zibilean eta honen ondorioz orain arte inolako onarpen instituzionala jaso ez duten gure herrikide edo herrian eman diren hildakoen zerrenda” bezala definitu dute aurkeztu berri duten lehen ikerketa hau. Eroritakoen zerrendan borrokan hildako 31 miliziano eta gudari, preso hildako beste 5 eta bonbardaketa eta egoera ezberdinetan hildako 8 zibilen izenak bildu dituzte.
Talde eragileak bi helburu adierazi ditu mozioan ekimena arrazoitzeko: “bata egiaren bilaketaren giza irrika; bestea, gizarte hobeagoa lortzearren garai hartan borrokatu eta hil ziren gure hurbileko gizakiek jasandako sufrimenduen gizarte-onarpena egin behar zaien uste osoa”.
Dokumentazio iturri ugari erabili dituzte zerrenda osatzeko, besteak beste, Laudio, Bilbo, Gasteiz, Ansoain eta Pillarnoko erregistro zibilak, Bizkaiko eta Salamancako Artxibategiak, Eusko Jaurlaritzako hainbat artxibategi, Aranzadi Elkartea, hainbat argitalpen eta herritarren artean jasotako testigantzak ere.
Zerrenda osatzean Gerra Zibil garaian Laudion izandako gertakari ugari dokumentatu dituzte: bonbardaketak, mendian agertutako esku-bonbek ume talde batengan eragindako sarraskia edo Aretan kokatu zen Odol Ospitalearen jarduera. Erregistro Zibilen azterketak laudioarrek jasandako errepresioa utzi du agerian ere. Eduardo Arandia Gastacaren kasua aipatzen dute adibide gisa. “Marxismoaren aurkako borroka nazionalaren ondorioz” argudiopean jaso zuten Asturiaseko Pillarno herrixkako Erregistroan laudioar honen erailketa.