XVIII. mendean Aiaraldeko ekialdean euskara nagusi zela erakutsi genuen hemen argitaratutako beste testu batean. Hurrengo lerrotan esango dugunak ez du Aiaraldeko euskararen historia aldatuko baina gure hizkuntzaren arrastoak topatzea pozgarria da edozein kasutan, eta lekuko guztiak biltzea komenigarria da.
1746. urtean Astobitzako Joseph de Urrutia Lezametak Ugaziko Bentilletan bizi zen emakume bati alabari buruzko berri faltsua zabaltzea leporatu zion Pedro Antonio de Larrea Urkabustaizeko alkatearen aurrean.
Dirudienez, erdaldun elebakarra zen Larrea hori. Horregatik, Urrutiak itzultzaile bat izendatu zuen, testigu gehienek “ygnoran el castellano siendo como son vizcaínos (...) en lenguaje”.
Aukeratutako itzultzailea Joseph de Guinea Basterra izan zen, “inteligente en ambas lenguas”, garai hartan Inoson (Ynosu, testuan agertzen den moduan) bizi baina Lezamako Zulueta auzoan jaio zena.
Testuan ez dira lekuko guztien izenak agertzen; 8 bakarrik ezagutzen ditugu. Badakigu Miguel Otegui Arana gipuzkoarrak itzultzailearen beharra izan zuela, honek itzultzerakoan galdera bat ahaztu zuelako eta horrela jaso zuten epaiketan.
Beste kasutan ez da ezer esaten baina pentsatzen dugu gehienek itzultzailearen beharra izan zutela, Urrutiak esan zuen bezala Guinea izendatzerakoan.
Beste bi lekuko ere gipuzkoarrak ziren, Francisco eta Ignacio Alcorta. Besteak aiaraldearrak ziren, adibidez Gabriel Aspuru Axpe baranbioarra eta Antonio Guinea, itzultzailearen anaia.
Ezin izan dugu besteen identitatea zehaztu baina bere abizenek argi erakusten dute bere jatorria, Astobitza, Baranbio eta inguru hauetan oso abizen ugariak izan zirelako: Antonio Aguirre, Pedro Ugarte, Francisco Isasi…