Araba osatzen duten zazpi kuadrilletako bat Aiara da. Amurrio, Laudio, Artziniega, Okendo eta Aiarako udalek osatzen dute.
Nerbioi ibaiak ureztatzen du zati bat, beste udalerri mugatzaile batzuek bezala, hala nola Urduña historikoak, Orozkoko ibar bukolikoak, Arakaldok, Ugaok, Zollok...
Eskualde honek merezi du ezagutzea eta deskubritzea bere zelaien edertasun natural eta berdeagatik -Maroñoko urtegia, Salbada/Garobel mendilerroa, Nerbioiko ur-jauzia, Gorbeia... - bere iraganarekin, kulturarekin eta historiarekin loturak bizirik mantentzen dituelako, eta euskararen berreskurapenean inplikatua, Laudion mende bat arte euskara zen hizkuntza propioa eta bakarra, eta gutxi batzuk lehenago, herritar gehienek hitz egiten zuten bakarra. Orozkon, duela hamarkada batzuk, bizilagunen % 80k hitz egiten zuen, eta gurasoek seme-alabei modu naturalean transmititzen zieten. XIX. mendean, Losako alkatea Amurriokoari zuzendu zitzaion, Sierra Salvadako herri-larreetako Administrazio Batzarrei gaztelaniaz ongi zekiten ordezkariak bidaltzeko eskatuz, azken horietan gertatu zena saihesteko, ayalarrak eta gaztelarrak ezin izan baitziren ulertu.
Aiarako koadrila honetan, irakaskuntzan, hamarkadak dira ikasle guztiek D eredua ikasten dutela, eta, beraz, gehienek hitz egiten edo ulertzen dute.
Hala eta guztiz ere, errealitate konplexua da, komunikabide indartsuak dauden ingurune batean bizi garelako, baliabide handiekin, gaztelaniaz eta beste hizkuntza batzuetan, eragin handia dutenak.
Testuinguru horretan, oso garrantzitsua eta beharrezkoa iruditzen zait AIARALDEA egunkariarekin herri horietan euskararen normalizazioan egiten den lana. Gure herrien gaurkotasuna jasotzen duen hedabide bat, kalitatezko artikuluekin. Ale horiek doan banatzen dituzte, eta lan altruista handia egiten dute.
Amurrio, esan bezala, herri polita da, hurbilekoa eta auzokoa, loturak dauzkat, eta oso aktiboa da gure kultura mantentzen, eta, horren barruan, euskara. Bere seme nabarmenetako bat Federico Barrenengoa (1916-1905) izan zen. Harekin adiskidetu nintzen eta haren liburuetako batean parte hartu nuen, berak hala eskatuta. Euskaltzain eta euskaltzain ohorezkoa izan zen, Aiarako toponimian, euskararen eta ikastolen mugimenduaren defentsan eta ikerketa lan handia egin zuelako. Bere urterik gazteenetatik hasi zen euskara ikasten eta euskara sustatzen, eta ez zen zailenetan gelditu, Amurrioko Ikastola, AEK... bultzatu baitzituen.
Aurrekoari eta bere biografiari buruz, bere alaba Maria Jesusen artikulu interesgarri bat dugu "Aztarna" aldizkarian (31. zk.), non bere ibilbidea islatzen baita, eta non ondoriozta daitekeen euskal kulturari eman izanak errepresalia gisa ekarri ziola irakaskuntzan jardun ezin izatea.
Esan dugun bezala, gure gazteek aise defendatzen dute euren burua euskaraz, hala nola Iker Larrazabal amurrioarrak, gertuko pilotari handiak -B txapelketa irabazi berri du-, Arkaitz Eskuza laudioarrak bezala.
Horregatik guztiagatik, duela gutxi sinatu dut AMURRIOko Udalak AIARALDEAri emandako dirulaguntzari eustearen alde. Izan ere, beharrezko komunikabidea dela uste dut, eta Euskal Herri osoan aplika daitekeen adibide ona.
Aste on lagunok!!