Hezkuntza, herri batek duen tresnarik boteretsuena dela ongi daki pertsonak. Urtetan zehar moldatu eta etengabe eraldatzen doan fenomenoa izanda, inguruko hizketa eta eztabaidetan aurkitzen dugu nonahi. Azkenaldian, edozeinek du hezkuntzaren inguruko iritzia emateko gogoa eta geroz eta ulertezinagoak dira hezkuntzaren izenean egiten direnak.
Askok, eskola ikusten dute hezkuntzaren ikur, ahaztuta eskola ez dela betidanik existitu eta ez dela betirako existituko. Hau dena, beldurragatik gertatzen zaigu, gizakiak beldur baitio hezkuntza kontzeptu libreari. Baliteke gaur egun daukagun kontzepturik askeena izatea hezkuntza eta tamalez, burugogor ari gara hermetiko bilakatzen. Formaltasunez janzteaz gain, jerarkizazio bat ezarri nahi zaio eta hori gutxi balitz, normatibo izatera bultzatu. Hau dena, ikara ekiditeko egiten dugu, askatasun horren erantzukizuna saihesteko eta beste baten sorbaldetan uzteko gurea dena.
Askea den alorrari harresiak eraiki dizkiogu gure errubrikan kokatu ahal izateko. Inklusio hitzari zentzua kendu diogu integrazioa abian ipiniz, desberdina dena onartuz gure mugetatik harago. Argi dago: hezkuntzak milaka aurpegi ditu, milaka hizkuntza, milaka kolore, milaka emozio, milaka aukera, milaka erabaki, milaka ezaugarri eta betetzen ez den helburu bakarra: hezitzea.
Hau dena zergatik? Noiz hasi ginen honetan eta norantza goaz? Erantzun errazik ez eta betiko dilema berdinera buelta: gaur egungo hezkuntza daukagu, daukagun gizarteagatik edo gaur egungo jendartea daukagu, daukagun hezkuntzagatik? Esan bezala, ebazpena ez da erraza, are gehiago, beharbada ez da ebazpenik planteamendu horretarako. Baina gauza bat argi dago, garrantzitsua dena bigarren plano batera pasa dugula inork esleitu ez digun botere batetaz baliatuz. Eta oker gaude, Freirek ongi azaldu zuen bezala inork ez duelako inor hezten, inor ez delako bakarrik hezten, denon artean hezten garelako.