Euskal Herriaren bihotzean (edo gerrian edo aldakan edo belaunean) Kantauri (mer de basques) itsasotik jaikitzen den lehen mendiari batzuek ez dakite nola daritzon, La Rhun!! ala LARRUN.
Euskal Herria, Euskadi, Pays Basque, Basque Country, Vascongadas, Pais Vasconavarro, Vasconia... honetan sarri gertatu ohi zaigun zalantza dugu, zergatik eta gure geure buruaren jabe (maiz maizter baino ez gara) ez izateagatik, ez eta gure izana eta izena bera hautatzeko ere.
'Larre on'-etik omen dator Larrun izen arrunta frantsesek ongi ahoskatu ezin eta 'la ghun' bihurtu zen. Baina zenbait euskaldunak ere hori ontzat ematea gero!
Eta Larrunera iritsirik, battok baino gehixeagok 'gavacho' (euskaldunek 'gabatxo' erran beharko dugu, agian!) hitza hitzetik hortzera erabiltzen du, Lapurdiko gure anai-arreba euskaldunak maketo frantsesak bailiran hitzez joka.
Oraino –aitortzea lotsa– Xalbador baino La Pantoja edo Julio Iglesiasen semea gutarragoak dira zenbait euskotarrentzat.
Izan ere gu, “los del norte”, badakizue nolakoak garen, zortzi euskal abizen baino haboro dugularik!
Mugak hor dirau: gure geure buruaren barruan, batik bat. Antzinako 'gau-lanariak' suntsitu dira eta, Xalbadorrek zioen eran erraiteko, egun argiz ere sarri “lainopean bezala galduta gabiltza”. Iparrak – haizeak alegia – nondik joiten gaituen ez dugu jakiten, hegoaldea, gurea, Andaluzia ('Landa luzia”ote?) balitz bezala. Orain, esaterako, EITBn “tú al norte, yo al sur” saio berria dukegu. Nongo norte, ordea?
Lehen larre ona omen zen Larrun mendiaren burua bentez eta antenez josi dute, ez dakit nongo-noizko erregina bat bertaratu zenez geroztik, turistak trunbilka doaz gora – trenez ere bai, arraioak ez badu! – San Ignace (Iraurgiko 'ḱojua ' beti konkistatzaileei ateak irekiz) deritzon gunetik igorik, Iparraldean turista gehieni abegi egiten dion lekua Larrun. Pottokak ohitu ei dira. Ardiak ere bai, latxak izan arren.