Isusi auzoaren ekialdean eta Laudioko landagune txiki hori Arrankudiaga herriarekin lotzen duen bidearen ondoan, Mintegietako karobia dago. Modelo frantseseko karea egiteko labe zahar bat da, 1950 arte, gutxi gorabehera, bere aurreko jabea zen Lazaro Eskuzak erabili zuena. Hondoratze eta fatxada pitzatu batzuk dituen arren, multzoa egoera onean dago eta osatzen duten elementu guztiak ikus daitezke. Hau da, betetzeko ahoa, labea, husteko ahoa eta hogei metro koadroko kanpoko biltegia.
Joseba Amondo Zerbitzu, Auzo eta Landa Inguruneko zinegotziak jakitera eman duenez, "Udalak udalerriaren historia ulertzeko giltzarri diren ikur eta egiturak berreskuratu nahi ditu legealdi honetan; horregatik, duela hilabete batzuk Mintegietako karobiko hondakinak berreskuratzeko lanak esleitu zituen, bertako ondare etnografiko aberatsaren adibide gisa". Mota honetako labeak, jada erabiltzen ez direnak, ugaritu egin ziren euskal geografian zehar, karea aplikazio ugariko produktua baitzen.
Euskadin dokumentatuta dago eraikuntza-material gisa erabiltzen dela erromatarren garaitik, nahiz eta XVII. mendetik aurrera nabarmen hedatu den erabilera, batez ere landa-eremuetan, horma eta hormetan urarekin eta lurrekin nahastuta edo baserriak zuritzeko erabiltzen direlako. Gainera, nekazaritzan, nekazaritza-lurrak ongarritzeko funtzioa betetzen zuen, eta, aldi berean, laboreetarako kaltegarriak ziren intsektuak kentzen zituen, eta abeltzaintzan, animalien hanketako zauri infektatuak sendatzeko edo ukuiluen desinfektatzaile gisa balio zuen. Hala ere, XX. mendeak aurrera egin ahala, ongarri kimikoen eta zementuaren ekoizpen industrialarekin lehiatzeko gai ez zirela, bertan behera uzten hasi ziren, 1950eko hamarkadan desagertu zen arte.
Birgaitze integrala
Mintegietako karobia eraberritzeko lanek ia 35.0000 euroko inbertsioa ekarri dute; zenbateko horri esker, bi gune hartzen dituen gune osoa birgaitu ahal izan da. Lehenengoa, kareharria egosteko labea bera eta, bigarrena, lortutako produktuaren kanpoko biltegia. "Lehenengo elementuan ez zen kanpoko erorketa zantzurik ikusi, eta, beraz, garbiketa lanetan eta jatorrizko egituratik kanpoko materialak kentzean oinarritu dira", adierazi du Amondok.
Hala ere, "Bi metro inguruko kanalean eta hustuketa-ahoan, luiziak izan ziren labearen hormen eta kanpoko biltegiari hasiera ematen dion harlangaitzezko hormaren arteko barruko sekzioan. "Hori dela eta, egurrezko zubi berrituak jarriz eta horien gainean harlangaitza jarriz berreraiki da".
Azkenik, "Kanpoko biltegia eraitsi eta osorik altxatu behar izan da; horretarako, egungo hormen harria hormigoiz zimendatu da, egonkortasuna bermatzeko. Estalkia, bere egoeragatik, ezin izan da berrerabili, beraz, bere material guztiak berritu dira, baina jatorrizko konfigurazio bera mantenduz ", gaineratu du zinegotziak.
Kontrol arkeologikoa
2019an, Udalak Aholkularitza Batzorde Zientifikoa izendatu zuen, udalerrian egiten diren kultura-ondare materialaren arloko gaietan eta esku-hartzeetan aholkularitza eskatu ahal izateko. Profesional-talde hori Arabako Foru Aldundiko Museo eta Arkeologia Zerbitzuko, Eusko Jaurlaritzako Kultura Ondarearen Zentroko, Euskal Herriko Unibertsitateko, Deustuko Unibertsitateko eta Bizkaiko Foru Aldundiko Arkeologi Museoko (Bilbo) ordezkari ospetsuek osatzen dute.
"Bere jarraibideekin jarraituz, eta Arabako Foru Aldundiko Museoen eta Arkeologiaren Zerbitzuak berariaz eskatuta," Mintegietako karobiaren birgaitze integrala "izeneko proiektuan beste proiektu paralelo eta osagarri bat sartu zen, obra horien kontrol arkeologikoa egiteko", azpimarratu du Amondok, eta honako hau azaltzen jarraitu du: "Bere lana izan da beharrezko lurren eraispen eta berreraikuntzen jarraipena egitea, beharrezko lurren hustuketa berriak egiteko. Gainera, bere eginkizunen artean prozesuaren dokumentazioa sortzea ere egon da, beharrezko informazio idatzi eta grafiko guztia bilduz, inplikatutako erakundeei egindako lanen berri emateko eta, azkenik, obren ardura duten langileei beharrezko aholkularitza teknikoa emateko, beharrezkoa den guztietan edo ikuspuntu historiko-arkeologikotik egokitzat jotzen den guztietan.
"Birgaitze honi esker, interes etnografiko handiko elementu bat berreskuratu ahal izan da Isusi auzoan, Ermuko Andra Mariaren monumentu multzotik oso gertu", bukatu du Joseba Amondok.