Duela gutxi jakin dugu Markixana eta Basaurbe araztegiak martxan jarriko dituztela eta, zalantzarik gabe, hori pozgarria da eskualdearentzat. Hala ere, niri pertsonalki etsigarria egiten zait erakunde publikoen aldea aldarrikatzen dutenaren eta, bereziki, abeltzain gisa, ingurumenaren esparruan praktikatzen dutenaren artean.
Urteak daramatzagu 2030 agendari eta haren helburu jasangarriei buruz hitz egiten entzuten, eta logotipoa nonahi ikusten dugu. Hala ere, inbertsio handia egiten denean, hamarnaka milioi eurokoa, ezinbesteko azpiegiturak egiteko eta herritar guztiek erabiliko dituztenak, 2030 Agendaren edukia eta helburuak ezer ezean geratu dira. Horrekin esan nahi dut ez dela inolako anbiziorik egon, eta Espainiako Estatuan bertan adibideak daudela bi araztegi horiek benetan nola aprobetxatzeko.
Ez da aztertu energia nola sortu isuriko dituen gasak erabilita, eta ez da serio hartu sarera isurketa kutsatzaileak mugatzeko lana. Bigarrena, kutsadura, azkenean araztegien funtzionamenduan eragina izan dezakeen zerbait izango da, eta ez da hori eteteko neurririk hartu, batez ere enpresa kutsatzaile handiei dagokienez.
Lehenengoak oso ondorio desberdinak izango ditu. Hasteko, emisioak -arazoaren erdigunean berotze globalari begira jartzen diren horiek- ez direla murriztuko. Bigarrenik, eta ez garrantzi gutxiagokoa, azpiegitura horiek dakartzaten gastuei aurre egiteko unea iristen denean, dena zergadunaren poltsikotik sortu beharko da, eta gogoratu behar da prezioek igoerak izango dituztela Europako esparru-araudira egokitzeko. Gainera, Urbidek bere kudeaketa planak aurkeztu zizkigunean bileran, Aiaraldeko herritarrek 5 milioi euro inguru ordaindu behar zituzten amortizazioetan -hori, araztegiak Espainiako Gobernuak ordaindu dituen arren, eta, bereak izanik, ez gureak-.
Horri gehitu behar zaio elektrizitate- eta gas-gastuak milioi eta erdi eurokoak izango direla urtero. Esan dudan bezala, Espainiako Estatuan kontsumitzen duten %95ko energia sortzen duten araztegiak daude, baina Aiaraldean ez dugu esploratu eta ez gara aukera hori aztertzen ari. Bi adibide: Maroñoko urtegiko ur-erorketa elektrizitatea sortzeko erabil daiteke, baina ez da ezer ikertu. Lohiei dagokienez, energia eta gasa sortzeko ez baliatzeaz gain, horren ordez, hirugarren enpresei ordaindu beharko diegu, isurketak kudea ditzaten. Diru gehiago zergadunaren kontura, kasu honetan monopolio eroso baten gatibu baitaude herritarrak.
Eta gastuak ez dira hemen bakarrik gertatuko, herritarrek ere berehalako igoerak izango dituzte zaborren bilketan. Gastu gehiago eta gehiago. Urbideko zuzendaritzak, bestalde, ez du argi utzi kudeaketa eredua zein izango den, Markixana eta Basaurbe abian jarri behar direnean. Duela urte batzuk ur-partzuergoa desegin genuen, eta oraindik ez dakigu nola ordezkatuko dugun.
Baina arazoaren muinera itzuliz, lehen esan dudan bezala, araztegien jarduera energia bihurtzeko formulak daude, funtzionamendua autohornitzeko, ingurumenari laguntzeko eta zergadunaren faktura murrizteko. Eta ulertzen dut hori dela jarraitu beharko genukeen bidea, baina ez, hemen auto elektriko bat erostera mugatzen gara, Urbideko arduradunek paseatu dezaten, eta horrekin badirudi bete dugula.
Denborak esango du.