Mundu zahar (euskalduna) hil zeneko eguna: Aloria, 1936

Erabiltzailearen aurpegia sanpedro1936-37 2016ko urr. 31a, 18:29

Aloriako kontzejua Arrastariako aranean kokatuta dago, San Pedro mendiaren mendebaldeko magalean eta Urduñatik oso hurbil.

Tokiko ahozko ondarea oso interesgarria da eta gaurkoan honakoa ekartzen dugu: herriko azken emakume euskalduna hil zeneko eguna, 1936ko uztailaren 17an, gerra hasieraren bezperan.

1936ko Gerrak bere mitologia propioa du jada. 80 urte pasa ostean, memoriaren zirrikituetan barrena, gazta baten antzera, zuloak topatzen ditugu, baina zulo horiek ere beteta agertzen zaizkigu zenbaitetan.

Galizia nekazarian, gerrillariak fuxidos deitutako pertsonaia sasi-mitiko bezala irudikatzen diren moduan, Gerra Zibila ere errealismo magikoarekin uztartzen da. Gatazkaren hasiera bera, hainbat istorio eta narrazioen ardatza da herri askotan.

Kasuak kasu, Alorian ere istorio interesgarria dugu. Antza, 1936ko uztailaren 17an, “gerraren bezperan”, Alorian euskaraz hitz egiten zuen azken pertsona hil zen.

Herriko jendeak oraindik kontatzen du gertaera. Udako egun urrun horretan, errekaren putzu batean, errotatik gertu, emakumea hilda topatu zuten, ito egin omen zela. Ezezagunak dira gaur ere heriotza horren benetako kausak.

Atmosfera misteriotsu horretan, zera dakigu: emakume horrekin herriko jatorrizko euskara ere desagertu egin zen. Harekin, urte askotako ondareak ere amaiera tragikoa izan zuen.

Mundu “zahar” eta “euskaldun” baten azken hatsa izan zen emakume harena. Horren ostean, gauzak oso desberdinak izango ziren Alorian eta beste euskal herri askotan.

Hurrengo egunean, Camilo Alonso Vega izeneko militarra, eskuindarra eta Francoren promozioko lagun intimoa, Errepublikaren kontra altxatuko da Gasteizen. Bi egunetan, hiri osoa kontrolatu eta 40 urtez nagusituko den dinamika hasiko da: errepresioa, isilaraztea, hilketa, kontrola, zapalkuntza… Mundu zaharra hil eta mundu berria jaioko da, gehiegikerien artean eta aurrekoa zeharo suntsituz.

Gerrako itzalak, baita gerra hasi baino lehen ere antzematen omen ziren. 

Josu Santamarina

LAGUN AGURGARRIA:

Bisitatzen ari zaren webgune hau euskararen normalizazioaren alde Aiaraldea Ekintzen Faktoria proiektu berrituak garatzen duen tresnetako bat da.

Euskarazko hedabideak sortu eta eskualdean zabaltzeko gogor lan egiten dugu egunero-egunero langile zein boluntario talde handi batek.

Hedabide herritarra da gurea, eskualdeko herritarren ekarpen ekonomikoari esker bizi dena, jasotzen ditugun diru-laguntzak eta publizitatea ez baitira nahikoa proiektuak aurrera egin dezan.

Herritarra, anitza eta independentea den kazetaritza egiten dugu, eta egiten jarraitu nahi dugu. Baina horretarako, zure ekarpena ere ezinbestekoa zaigu. Hori dela eta, gure edukien hartzaile zaren horri eskatu nahi dizugu Aiaraldea Ekintzen Faktoriako bazkide egiteko, zure sustengua emateko, lanean jarraitu ahal izateko.

Bazkideek onura eta abantaila ugari dituzte gainera, beheko botoian klik eginda topatuko duzu informazio hori guztia.

Faktoria izan, egin zaitez bazkide.

Aiaraldea Hedabideko lantaldea.


Izan bazkide