Zergatik itxi behar izan da Laudioko hiltegia?
Mungiako enpresa batek kudeatzen zituen hiltegiko hondakinak. Animalien urdail eta hestegorriaren barrualdea eramaten zituen, astean 4-6 tona inguru, tratatzeko, hiltegi baten hondakin guztiak tratatu behar direlako. Hala agintzen du Europako legediak, behi gaixoak eta mota guztietakoak datozelako.
Enpresa hori etortzeak kostu bat zekarren, eta Emusan-eko gerenteak (hiltegia kudeatzen duen enpresa) erabaki zuen diru hori aurreztu zitekeela hondakinak bere ibilgailuan beste toki batzuetara eramanda. Ez dakigu zehazki nora botatzen zituen, esaten zuen lursail partikularretara eramaten zuela.
Dena den, horrek ez zuen eraginik hiltegiaren funtzionamenduan. Baina, egun batean, bere lur orotako ibilgailuko gurdia hautsi zitzaion, eta hondakinak hartu eta zuzenean estoldatik botatzeko aukera ikusi zuen. Hiltegiko estolda, putzu septikora doana.
Putzu septikoa betetzea eragin zuen horrek. Hori izan zen inflexio-puntua, odola zuzenean ibaira ateratzen hasi zelako orduan.
Bederatzi hilabete eman zituen horretan, abendutik abuztura. Horren ondorioz, lehenengo salaketa jarri zuten, 2019ko abuztuan.
Hiltegia berriro ireki zenean, gerenteak tripak estolderiara botatzeari utzi eta lur partikularretara eramateari ekin zion berriro. Odola, berriz, bidoietan biltzen hasi zen.
Orduan esaten dzue hasi zirela langileekin arazoak, ezta?
Hori da. Hiltegia lehen aldiz itxi zenean, kudeatzaileak salaketa kolektibo bat jartzea proposatu zigun, eta hura ere langile gisa kokatu zen. Hiltegiaren kudeaketaren lizitazioa beste enpresa batek irabazten bazuen, bai edo bai kontratatu behar gintuen. Bere proposamena onartu genuen.
Baina hilabete geroago, hiltegia berriro kudeatu zezakeela ikusi zuen gerenteak, eta berriro jarri zen nagusi gisa. Salaketa kendu zuen eta gauza bera egiteko eskatu zigun. Guk ezetz esan genion, langile berriak bezala hastea nahi baitzuen. Orduan etorri zen jarrera-aldaketa. Beste langile batzuekin ireki zuen hiltegia; izan ere, ez gintuen langileen %100a berronartu, eta beste batzuk bajan zeuden. Gero, banan-banan bota gintuen.
Gaur egun, hasieran geunden langileetako bi baino ez dira geratzen lanean. Hainbat epaiketa izan ditu eta guztiak galdu ditu.
Horrez gain, berriro onartu gintuenean, uko egin zion lanik egin gabe egon ginen hilabeteetako gizarte-segurantza ordaintzeari, legez horretara behartuta dagoen ere. Oraindik ez digu ordaindu
Gizarte Segurantzako dirua, eta hiru lankideri ere ez zigun Gizarte Segurantza ordaindu bajan geunden bitartean, 18 hilabete inguru baten kasuan, beste bederatzi hilabete beste baten kasuan eta beste zortzi hilabete hirugarren kasuan.
Bota gintuenean konturatu ginen, zegokiguna baino langabezia gutxiago genuela ikusi genuelako. Gizarte Segurantzak hartu du diru hori guri ematearen ardura, eta enpresari eskatu dio.
Erabaki horren aurkak helegitea jarri du gerenteak, denbora irabazteko. Eta oraindik bi epaiketa ditu zintzilik.
Orain ez dakigu zein baldintzatan ari diren lanean kontratatu dituen langile berriak.
Zerk eragin du bigarren itxierak?
Udaletxeko teknikari bat hiltegira hurbildu zen eta odola ibaira isurtzen ari zela ikusi zuen. Argazki bat aterako diot eta Ertzaintzari abisua emango diot. Orduan ikusi zuten gurdiam tripen barnealdez beteta.
Gerenteak esan zuen zaborra zela eta udalak ez zion garrantzi gehiagorik eman, baina isurketa ikusita hiltegiaren jarduera gelditzea erabaki zuten.
Orduan, jendeari galdetuz, udaletxea konturatu zen zer egiten zuen enpresak animalien tripekin. Orain eskatzen diote kudeatzaileari gorpuzkiak tratatzera eraman dituen tokiko dokumentazioa, eta orain enpresak arazo bat du; izan ere, azken bi urteetan ez ditu gorpuzkiak inora eraman tratatzera.
Lehen eta bigarren itxieren artean, Gaztela eta Leongo azienda bateko hainbat behi eraman ziren hiltegira sakrifikatzera, hazienda horren tuberkulinan positibo eman zuen arren.
Behin horien hondkainak osasuntsu zeuden beste animalia batzuen arratsoekin nahastu ziren, eta lursail partikular horietara eraman zituzten. Hori gaixotasun gune handia da. Sekulako lardaskeria izan da.
Laneko arropa ere leku espezializatu batera eraman beharko litzateke garbitzera, eta ez da egiten. Kostuak alde guztietatik murriztu ditu, etekin gehiago lortzeko.
Bideragarria al da hiltegi publiko bat Aiaraldean?
Bai, ez dago beste lehiakiderik. Arabak eta Bizkaiak hiltegi hori behar dute, baina ondo kudeatuko duen norbait behar da. Ez dugu uste udalak hiltegia itxi nahi duenik. Gauzak ondo egin nahi ditu eta arazorik gabeko gerentzia izan nahi du. Izan ere, Ander Añibarro eta Natxo Urkixo (Laudioko alkatea eta alkate ohia) ikertuta daude ustezko ingurumen delitu batengatik, isurketen kontura. Ura agentziak udalari isuna jartzea bururatzen bazaio, arazo horrek Laudioko bizilagun guztiei eragin diezaieke ekonomikoki, baina enpresa kudeatzaileak ez du bere gain hartuko.
Abeltzainak eta abeltzaintzaren sektoreari lotutako jendea. Guk hiltegia irekita egotea nahi dugu, baina ez gerentzia horrekin, baizik eta ondo egiten duen norbaitekin. Hiltegi egonkor bat nahi dugu, eta gerentzia honek ezin du hori bermatu.
Baina hiltegiaren lizitazioa atera denean, Emusan izan da lehiaketara aurkeztu den enpresa bakarra, ezta?
Bai, ez dakigu zergatik. Udalak arazo bat du: hiltegiaren barrualdea (tresneria eta azpiegitura) enpresarena dela. Horregatik, lizitazioan ezin dute hiltegi bat eskaini azpiegitura osoarekin. Dena den, udalak barruko azpiegitura erosi ahal izango lioke enpresa kudeatzaileari, edo makineria berria erosi. Hori izan daiteke irtenbiderik onena, lana ondo egiteko gai den nrbait sartu dadin.