Kolonbian egon zara udal ordezkari gisa, zein izan da zure eginkizuna?
Giza eskubideen egiaztapen misio bat egiten egon naiz. Misioaren helburua Kolonbian ematen ari den giza eskubideen urraketaren egoera hobeto ezagutzea eta ulertzea izan da. Bertan, monitoretza lana egin dugu, eta gizarte-erakundeen, nekazarien, giza eskubideen erakundeen, emakumeen erakundeen, sindikatu erakundeen eta abarren informazio garrantzitsua bildu dugu.
Nola sortu da giza eskubideen urraketa anitzen ikuskari lana egiteko aukera?
Aurten, lehenengo aldiz, Mundubat Fundazioak egiaztapen misio hau antolatu du Herri Babesarea osatzen dugun udalerrietako arduradun politikoentzat.
Laudioko Udalak 2021. urtetik hona parte hartzen du Herri Babesarean (giza eskubideen defendatzaileen babeserako euskal udal sarea da). Sare honetan, Araba, Bizkaia eta Gipuzkoako 14 udalek parte hartzen dugu.
"Kolonbian 2016. urtean sinatu ziren bake-akordioak ez dira inoiz martxan jarri"
Sareak udal-administrazioen, euskal gizarte-erakundeen eta hegoalde globaleko giza eskubideen defendatzaileen erakundeen arteko ahaleginak koordinatzea dauka helburu, tokian tokitik giza eskubideen defendatzaileen babesa sustatzeko asmoz.
Kolonbia aukeratu da Herri Babesarearen Foro Ibiltari guztietan egon den herrialdeetako bat izan delako, eta azken urte hauetan, Euskal Herrira erakunde gehien ekarri dituena izan delako. Laudioko udaletxean, adibidez, Kolonbiatik etorritako giza eskubideen defendatzaile bat izan genuen duela hilabete batzuk.
Kolonbiaren egoera aldakorra izan da azkenaldian: 2016. urtean sinatu ziren bake-akordioak ez dira inoiz martxan jarri, eta hango gobernuak kolore politikoa aldatu arren, giza eskubideen urraketak bere horretan dirau.
Zer egin duzue zehazki helburu hori betetzeko?
Hainbat eragilerekin bildu gara, eta bisitatu ditugun herrialdeak Quibdo, Viota eta Bogota izan dira. Lurralde bakoitzak bere testuinguru espezifikoa eta propioa du, eta aldez aurretik, hau ere landu beharreko zerbait izan da.
Bisitak hurrengo ardatz nagusiak izan ditu:
- Lurraren, Lurraldearen eta Ingurumenaren Defentsa: Gai hau jorratzeko, Fensuagro bisitatu genuen. Nekazarien eskubideak defendatzen dituen elkartea da eta elikadura burujabetzaren aldeko aldarrikapena egiten du.
- Giza Eskubideen Defendatzaileak: Espacio de Cooperación para la Paz, DePaZes y Comité de Impulso del Movimiento Social por la Paz y de Paz Con Todo, Corporación Jurídica Libertad, Comité de Solidaridad con los Presos Políticos, Somos defensores…
- Emakumeen Giza Eskubideen urraketa-egoera eta LGTBIQ+ eskubideak defendatzen dituzten erakundeak: Mesa de Mujeres, Mujer y Vida, Ruta pacífica de las Mujeres, Red de Mariposas de Alas Nuevas Construyendo Futuro…
Nolakoa izan da esperientzia? Zerk erakarri du zure arreta bereziki eta zer nolako iritzi edo eskarmentu ekarri duzu?
Primerakoa izan da esperientzia eta oso-oso aberasgarria. Batzutan bizipenak gogorrak izan dira, batez ere, lurralde batzuetako herritarrek pairatzen ari dituzten indarkeria motengatik. Bake akordioaren blokeoak eta gobernu eskuindarraren eraginak azken urteetako egoera kaltetu besterik ez du egin.
"Ez dago Kolonbia bakarra, Kolonbia asko daude. Lurraldea edo zonaldearen arabera, egoera erabat desberdina da"
Beste batzuetan, aldiz, itxaropentsua izan da, bidea oraindik luzea bada ere, lidergo handia eta borrokarako grina dagoelako; herriak bakarrik salba dezake herria gizarte eta herri antolatuaren bidetik.
Deigarriena izan da agian ez dagoela Kolonbia bakar bat, Kolonbia asko daude. Lurralde edo zonaldearen arabera, egoera erabat desberdina da. Ez da gauza bera Cartagena bisitatzea ala Chocoko eskualdea (Quibdo).
Misiora joan aurretik pentsatzen nuen 2016. urtean FARC eta gobernuaren artean sinatutako bake akordioa, zailtasunak zailtasun, aurrera zihoala. Oker nengoen. Akordioa blokeatuta dago aspaldi hainbat arrazoiengatik.
Quibdonen, adibidez, bake akordioa ez betetzeak eta herritarren oinarrizko beharrak asetzeko politika publikoen faltak lurraldearen kontrola bereganatzeko talde paramilitarren sorrera eragin du. Ondorioz, giza eskubideen urraketa larriak gertatzen ari dira, eta haien babesa asko oztopatu da. Izan ere, publikatuko den txostenean, misioaren ondorioak jasoko dira.
Orain lana amaitu behar duzue Euskal Herrian, zer egingo duzue?
Bildutako informazio guztiarekin egoerari buruzko txosten bat egingo dugu, eta txosten hori hainbat euskal erakundetan aurkeztuko dugu; orientabide gisa, Giza Eskubideen eta Biktimen Zuzendaritzan; Eusko Legebiltzarreko Giza Eskubideen Batzordean; aldundietan; eta Herri Babesareko udaletan.
Laudioko Udalean lanketa propio bat egingo dugu egoeraren berri emateko. Asmoa da irailetik aurrera honekin jartzea.