Lumagorri zisheterosexismoaren aurkako taldeak ekimen berri bat plazaratu duzue: erakusketa. Zer jaso duzue bertan?
Erakusketa honen helburua sexu-genero aniztasun edo disidentziara hurbilpen bat egitea da: kontzeptuak argitu eta errepresio zein borrokaren memoria ariketa bat proposatzea bisitariari. Era berean, normaltzat eta “naturaltzat” ditugun generoa eta sexualitatea ulertzeko eta kudeatzeko erak, ez direla berdinak izan historian zehar azaldu nahi dugu; eta gizarte ez mendebaldarrek beste sexu-genero sistemak izan dituztela erakutsi.
“Normaltzat dugun hori deseraikitzea askatzailea da beti”
"Ez normalak ez otzanak" du izena lanak. Zein da zabaldu nahi duzuen mezua?
Askotan arautik kanpo jartzen da lupa, ez arauan bertan. Zisheteroarautik kanpo dauden desio, identitate, gorputz zein bizimoduekiko “tolerantzia” edo integrazioaz aritzea baino, disidentzia hauek arrakalatzen duten araua ezabaian jarri nahi izan dugu. Bestalde, erakusketaren bidez, LGTBIQ+ borroka aldarrikatu eta honek gizarte eraldaketan izan eta duen lekua aitortu nahi izan dugu.
Gorputz, desio eta identitate anitzak normalizatzeko ekimena da erakusketa, beraz?
Nomalizazioa baino, normatik at dagoen horretatik, norma zein normalitatea zalantzan jartzea da helburua. Sexu, genero zein desioak erregulatu dituzten arauak aldakorrak izan dira egungo eta iraganeko gizarteetan. Norma orok beti du disidentzia bat, eta hori ikusarazi nahi izan dugu. Beste alde batetik, gaur egun, LGTBIQ+ edo sexu-genero aniztasuna deritzoguna gizarteko alor guztietan haragiztatzen dela gogorarazi nahi izan dugu, askotan ikusezin egin duten arren.
Zisheterosexismoaren aurkako taldea da zuena... Nola egin dakioke aurre horri?
Zisheterosexismoak bizitzaren esparru guztiak arautzen ditu. Zisheterosexualitatea ez da genero identitate edo sexu orientazio bat soilik, ideologia bat da, mundu ikuskera bat. Egungo gizarte egituretan errotzen da, eta beste zapalkuntzekin lotzea beharrezkoa da. Sistema kapitalista honek zisheterosexualitatea behar du erreproduzitzeko, matxismoa edo arrazismoa behar duen bezainbeste. Produkzio sistema honek familia eredu bat behar du, adibidez. Zentzu horretan, saretzea, elkarzaintzea eta gizarte eraldaketan diharduten borrokekin aliantzak egitea beharrezkoa da. Era berean, egunerokotasuna lubaki bat da, existentzia bera erresistentzia da.
“Erakusketa honen bidez, LGTBIQ+ borrokak gizarte eraldaketan izan eta duen lekua aitortu nahi izan dugu”
Nola edo zeren bidez ezartzen dira generoa eta desioa sentitzeko zein adierazteko moduak?
Jaio aurretik, neska ala mutila den esaten den unean, mundura etorriko den gizakia kategorizatzen da. Araua betetzen duen heinean, pertsona hori saritzen da, eta arautik kanpo dagoena zigortu. Eskola jazarpena, adibidez, gorputz identitate eta desio ez normatiboak zuzentzeko era bat da askotan. Gure inguruko erreferente hegemonikoak ikustea besterik ez dago: aldatuz doazen arren, bide zuzen eta okerra oraindik argi erakusten dute. Tentazioen Irlatik futbolera, gizarte patriarkal eta zisheteronormatiboak bere araua erreproduzitzen du. Ondorioz, ezin da ahaztu genero zein desirak normaltzeko dagoen bortizkeria.
Zentzu horretan, zeintzuk dira LGTBIQ+ kolektibotik erdigunean jartzea ezinbestekotzat jotzen dituzuen aukerak?
Azken hilabeteetan gorroto diskurtsoak ugarituz joan dira, eta honen eskutik erasoak. Faxismoa beti egon da hor, eta azken urteetan irabazitako ikusgarritasunak bere erantzun erreakzionarioa sortu du. Trans legearekin sortu den eztabaida eta pertsona hauek jasaten ari diren bortizkeria sistematikoa horren isla da. Zentzu honetan, ikuspegi intersekzionala beharrezkoa dugu. Botere harreman eta zapalkuntza oro lotuak daude. Diskurtso eta praktika dekolonial antifaxistak eta feministak premiazkoak dira zentzu horretan .
Ezkutatu baino, zer azaleratzen du LGTBIQ+ kolektiboak, zure ustez?
Marxisten akatsek matrix simulazioa bat dela erakusten duten bezala, zisheteronormatik at dauden bizi esperientziek erakusten dute norma ez dela aldaezina. Askotan “desbideratutako” edo “akatsdun” bezala kategorizatuak izan gara; eta zentzu batean, bagara. Sistemaren erredukzioaren akats bat, ezarritako bidean zidor oker eta askatzaile bat. Arauaren aurrean galdera ikur bat.
Norma ez da aldaezina. Askotan, desbideratutako edo akatsdun gisa kategorizatuak izan gara, eta zentzu batean bagara: arauaren aurrean galdera ikur bat.
Norbanakoen ahalduntze eta askapenerako, zeintzuk dira gakoak?
Norbanakoak gutxi egin dezake taldea edo kolektibo gabe. Ahalduntzea saretzea dela esango nuke, baita ulertzea gure aurretik ere borroka bat egon dela. Kate luze baten katebegi bat gara. Gure borrokaren genealogia beti da ahaldungarria. Beste alde batetik, normaltzat dugun hori deseraikitzea askatzailea da beti. Mugitzen ez denak ez ditu kateak sentitzen.
Gasteizko Emakumeen Etxean hasi du bidea zuen lanak. Aiaraldean ikusteko aukerarik izango al da?
Hori da, otsailaren 10a arte bertan egongo da. Ziurrenik hurrengo hilabeteetan eskualdetik ibiliko da erakusketa. Beraz, adi ibili.