Oso zabaldua dago udakoi solstizioa ospatzeko pizten diren sutan panpinak erretzeko ohitura. Amurrion sorgin baten figura erretzen zen, Otsemeak talde feministak duela bi urte eginiko ekintza batek ohitura birplanteatzea ekarri zuen arte.
Arakaldon, aldiz, ohitura berri bat ezarri dute azken urteetan: Espartero jenerala irudikatzen duen panpina erretzea. Ekainaren 23an jarri dute horretarako zita, zortzietan herriko plazan.
Militar eta politikari espainiarra izan zen Joaquín Baldomero Fernández Espartero Álvarez de Toro. Lehen Karlistadan bete zuen eginkizunagatik da ezaguna batik-bat. Baina Arakaldoko herritarrek ez dute pertonaia historikoa bereziki maite. Badituzte bera gorrotatzeko arrazoiak, 1835. urtean herria erretzeko agindu baitzuen jeneralak.
Txomin Egiluz eta Markel Iturrizar arrankudiagarrek gertaera hori ikertu dute. Euren esanetan, Esparteroren aurkako enbor-bonba jarri zuten Arantzazuerrekan (Aretan). Eztandak jenerala, bere zaldia eta hainbat soldadu zauritu zituen, eta horregatik agindu zuen militarrak Arakaldo kiskaltzea, mendeku gisa. Egiluz eta Iturrizarren arabera, ia herri guztia suntsitu zuen suak. Bi baserri, eliza eta udaletxea soilik salbatu ziren.
Arakaldoko Jaiak uztailean
Ekainaren 23ko jaiaren ostean etorriko dira Arakaldoko Jaiak. Uztailaren 12tik 14ra luzatuko direla aurreratu dute antolatzaileek, baina oraindik ez dute egitarauaren berri ematerik izan, ekintzak lortzen dihardutelako.