Orozko, Zuia eta Zigoitia dira, mundu osoan, mendietan errotarri gehien dituzten udalerriak. Ondorio horretara iritsi ziren Aranzadi zientzia elkarteko etnografía saileko kideak Gorbeiako Parke naturala goitik behera aztertu zutenean. “Karratuta banatu genuen espazio guztia, eta karratuz karratu joan ginen errotarriak bilatzen”, azaldu du Iñaki Garcia Uribe ikertzaileak.
Emaitza oparoa lortu zuten horrela: “Duela 8 urte abiatu genuen ikerketa, eta orduan 7 errotarri baino ez zeuden katalogatuak. Orain, aldiz, 600 baino gehiago daude”.
Bi liburutan islatu dute ikerketaren emaitza. Lehena duela urtebete plazaratu zuten, Orozkoko Udalak finantzaturik. Bigarrena, aldiz, duela hilabete batzuk argitaratu dute.
Bi lan horiek aurkeztea izango da ostegun honetan Okondon egingo duten hitzaldiaren funtsa (Orozko eta Amurrion aurkeztu egin dituzte dagoeneko, eta Gasteizen egongo dira urtarrilean).
Ostegunean izango da zita, 19:00etan Kultur Etxean. Ganekogorta mendi taldeak antolatu du ekimena, Mendiari eta Naturari buruzko IX. Jardunaldien barruan. Izen iradokitzailea jarri diote solasaldiari: “Gorbeia, errotarrien munduko hiribura”.
Iñaki Garcia Uriberekin batera, Javier Castro Montoyak hartuko du hitza. Uriberen arabera, bera da errotarriei buruz “mundo osoan” gehien dakiena.
65 boluntarioko sarea
Baina ikerketa ez dute Uribek eta Castrok bakarrik egin. Laguntzaile sare zabala izan dute atzetik, 65 boluntarioz osatutakoa. “Inurri lana” izan da, eta ordenagailua ere izan dute bidelagun, Uribek aitortu duenez: “hainbat errotarri etxetik bertatik topatu ditugu, Geoeuskadi sistema baliatuta. Modu horretan, Gorbeako zenbait gune arakatu ahal izan ditugu ordenagailutik”.
Okondon, errotarririk ez
Dena den, Orozkoko fenomenoa ez da errepikatzen Aiaraldeko gainontzeko udalerrietan. Uribe 2017an aritu zen Okondotik, Ganekogortaren helgoaldea eta Pagolar arakatu zituen Manolo Sojorekin batera, baina ez zuten harrizko pieza horietako bat bera ere ez topatu. "Inguru geologiko hori ez da aproposa", ondorioztatu du.