Urtebeteko prozesu luzea izan da Euskara Gabe Ez Gara manifestuaren atzean dagoen lanketa.
Ohikoan ni naiz Okondoko Eskolako ordezkaria Aiaraldeko Euskalgintza Kontseiluak antolaturiko hezkuntza foroan. Eskolatik ahalegina egin dugu ahalik eta gehienetan bertan parte hartzeko. Guretzat garrantzia handia dauka foroan parte hartzeak, batez ere partekatzen dugulako beste ikastetxeekin komunak izan daitezkeen arazoak. Eta nola ez, familiek oro har euskararekiko duten atxikimendua bestelakoa dela detektatu dugu ere.
Noiztik detektatu duzue joera aldaketa hori?
Beti pandemia dugu hor mugarri bezala; pandemia aurretik, pandemia ostean… Baina egia da ordutik familiak urrunago ikusi ditudala. Bai eskolan antolatzen ditugun ekintzetan edo formazioetan parte hartzeko, Guraso Elkartean aritzeko eta baita euskara modu aktiboan sustatzerako orduan.
Kezkatzeko kontua da.
Ni bereziki tematuta nago haurrekin lantzen den hizkuntzan eta interakzioan fokua jartzen. Nabari dut seme-alabekin interakzioa geroz eta txikiagoa dela.
Interakzioa euskaraz?
Ez, oro har. Ama hizkuntzan ere bai. Pantailak tartean daude eta seme-alabekin txikitatik egiten den interakzioa geroz eta txikiagoa da. Uneoro gaude mugikorrak eskutan, telebista pizturik… Nik hor ikusten dut une honetan arazorik handiena. Ama hizkuntza berebizikoa da.
Ama hizkuntza lantzea oso oso garrantzitsua da. Ez badago hizkuntzarik, ez dago pentsamendurik, eta bigarren hizkuntza bat, kasu honetan euskara, ondo jasotzea ezinezkoa da.
Hemen, eskolan, euskarara egiten duten inmertsioa ordu askotakoa da. Ama hizkuntzan oinarri ona izatea behar beharrezkoa da (gaztelanian, ingelesean, arabiarrean…) bigarren hizkuntza eraikitzeko.
Asko tematzen gara familiekin interakzio momentu horiek bila ditzaten. Umeekin pasatzen dituzten uneak oso aberatsak izan behar dira, bai jolasean eta baita hizkuntza aldetik ere.
Euskararekiko jarrera edo atxikimendua aldatu egin dela aipatu duzu ere.
Bai, uste dut euskararekiko jarrera nabarmen aldatu egin dela. “Hobe ingelesez egingo bazenu dena, euskarak ez du ezertarako balio”, horrelakoak entzun egin ditut gurasoekin izandako bileretan. Hori oso mingarria da.
Ume txikiek imitazioz ikasten dute, gurasook maite duguna maitatzen dute… Beraz etxe batean euskararekiko jarrera ezkorra baldin bada, hori transmititu egingo da. Euskara maitatu behar da, lotura afektibo-emozionala sortu behar da euskararekiko. Kantak, olerkiak… hori guztia ezinbestekoa da hizkuntza modu egokian garatzeko. Garrantzitsua da ere eguneroko une konkretuak euskararekin modu goxoan lotzea.
Euskararekiko lotura berebizikoa da orduan.
Erabat. Gerta daiteke, eta kasurik ohikoena izango da, etxe barruan, familietan, bizitza erdaraz egitea; baina euskararekiko jarrera positiboa baldin bada, oso onuragarria izango da euskalduntze prozesuan. Euskaraz kantatzea, telebistan euskarazko edukiei lehentasuna ematea…
Badira ingelesarekin tematzen diren familiak, euskara alboratuz. Ingelesa lantzeko tartea izango dute ikasleek aurrerago. Lehenengo eta bigarren hizkuntzak ondo eraikita badaude, errazagoa izango da hirugarren bat garatzea.
Familien jarrera aipatu dugu, baina zein da irakasleen papera?
Uste dut irakasleok ere lasaitu egin garela. Iruditzen zait batzuetan ez garela kontzienteak zer nolako ardura dugun euskalduntze prozesuan. Kantak, esaterako, oso garrantzitsuak dira hizkuntza garatzerako orduan, eta badira abesten ez duten irakasleak. Gu kulturaren transmisoreak gara, euskarak berebizikoa du hori ere.
Uste dut lehen erabiltzen ziren zenbait metodologia alboratu egin ditugula. Orain berrikuntza, mugimendu askean edota konfiantzaren pedagogian gaude murgilduta. Eta egokiak dira. Baina lehengo metodologietatik ere kontuak berreskuratu behar ditugu: errepikapena, irakurmenaren lanketa, pantailak alboratzea… Entzumena bera ere oso garrantzitsua da.
Garai batean euskararen irakaskuntza haur hezkuntzan ere planifikatzen genuen. Orduko egiteko zenbait modu berreskuratu beharko genituzke.