Orozkoko LGBTI+ diagnostikoa osatzen ari zarete. Zein da horretarako jarraitzen ari zareten metodologia?
Diagnostikoak, nolabait esateko, bi ildo ditu. Alde batetik, Orozkoko LGBTI+ pertsonen errealitatea ezagutzeko, bizitzako arlo ezberdinetan izandako edo izaten dituzten bizipenak jasoko ditugu. Beste aldetik, gainontzeko herritarrek sexu aniztasuna eta LGBTI+ errealitateak nola ulertzen eta bizi dituzten aztertzea nahi dugu. Bizipen, pentsamendu, jarrera... horiek jasotzeko modu ezberdinak erabiliko ditugu.
Alde batetik, herritarrentzat irekia den galdetegi bat jarri genuen martxan otsaila hasieran. Bestalde, banakako elkarrizketa sakonak ere egingo ditugu eta baita talde-eztabaidak ere.
Horretarako, herritarrak galdetegia betetzera animatzen ditugu, esteka honetan sartuta. Orozkoko LGBTI+ pertsonak ere animatzen ditugu galdetegia betetzera, baina bereziki banakako elkarrizketetara animatzea eskatzen diegu, izan ere, diagnostikoa horretan oinarritzen da gehienbat.
Herriko LGBTI+ pertsonen bizipenak behar ditugu ikusteko zer hobetu daiteken Orozkon, LGBTI+ pertsonentzat herri bizigarria izateko. Animatzekotan orozko.lgtbi@bizkaia.org helbidera idazteko eskatzen dugu. Gogoratu nahi dugu, elkarrizketak guztiz konfidentzialak izango direla.
“Herriko LGBTI+ pertsonen bizipenak behar ditugu ikusteko zer hobetu daiteken Orozkon, LGBTI+ pertsonentzat herri bizigarri bat izateko”
Zer nolako pertzepzioak jaso dituzue momentuz egin dituzuen hartu emanetan? Zein da zuen lehen inpresioa?
Oraingoz galdetegia 54 pertsonek erantzun dute eta oraindik ez dugu elkarrizketa sakonik egin. Beraz, goizegi da edozein ondorio ateratzeko. Baina, adibidez, oraingoz LGBTI+ siglen atzean dauden kontzeptu edo identitateak guztiz ezagunak ez direla ikusi dugu galdetegiko erantzunetan. Gehien bat intersexualen I hizkia da ezjakinena eta aldi berean ikusezinena ere kolektiboan.
Bestetik, galdetegia erantzun duten LGBTI+ pertsonen gehiengoak beraien izaera ikustarazteko garaian, tokiaren edo testuinguruaren arabera egiten dutela komentatu dute. Horrek erakusten digu, posiblea dela Orozkon testuinguru batzuk LGBTIfoboagoak edo hertsatzaileagoak izatea beste batzuk baino.
LGBTI+ pertsonek jasotzen dituzten bazterketa, irain eta indarkerien inguruan galdetuta, erantzun dutenek gehienbat espazio publikoa, hezkuntzan eta kuadrilletan ematen direla sumatzen dute. Badago ehuneko nahiko handi bat ere erantzun duena ez duela LGBTI+ pertsonen aurkako indarkeriarik nabaritzen.
Honakoa ez da egiten duzuen herri txiki bateko lehen diagnostikoa. Zer nolako errealitateak azaleratu ohi dira Orozkoren tamainako udalerri batean?
Zerbait aipatzekotan, alde batetik, askotan komunitate txikietan ematen den arauan sartzeko presio sozial itogarriak pertsona asko armairuan sartuta egotea edo norbere izaera ezkutuan mantentzea ekartzen duela ikusi izan dugu. Baina, aldi berean, honek ez du esan nahi herri txikiak hiriak baino LGBTIfobikoagoak direnik. Are gehiago, herrian geratzea erabakitzen duten LGBTI pertsona askok herriko bizitza hurbil eta seguruagoa hautatzen dute.
Aipatutako presio sozial horren edo LGBTIfobia gordinagatik herritik ihes egin edo urruntzen diren pertsonak ere ohikoak dira. Fenomeno honi sexilioa esaten zaio.
Manolo Guzman puertorricar soziologoak 1997an kontzeptualizatutako ideia da. Aipatzeko beste zerbait ere bada herrietako giro eta kultura heterosexualizante patriarkala. Horrek testuinguru arrotzak eta hertsatzaileak sortzen ditu askotan (gehien bat festa giroan) eta honek emakume zein LGBTI+ pertsonengan deserosotasun, ezinegon edota indarkeria egoerak bizitzera eraman dute.
“Komunitate txikietan ematen den arauan sartzeko presio sozial itogarriak pertsona asko armairuan sartuta egotea edo norbere izaera ezkutuan mantentzea ekartzen duela ikusi izan dugu. Baina, aldi berean, honek ez du esan nahi herri txikiak hiriak baino LGBTIfobikoagoak direnik”
Ezberdintasunak egon ohi dira herri txiki batetik bestera?
Bai, herri batetik bestera ezberdintasunak izaten dira, bakoitzak nolabait bere idiosinkrasia dauka. Dena dela, Monique Wittigek aipatzen zuen pentsamendu heterosexuala (Pentsamendu heterozuzena, Monique Witig, 2017) herri guztietan antzerako ematen dela, zeinak jendartea modu jakin (zisheterozuzena eta patriarkala) baten antolatu eta pentsatzen duen.
Ezberdintasunak badira, sexu askatasunerantz, batzuetan herrian izan diren feminista eta LGBTI+ pertsona edo familia erreferenteengatik izan da, nolabait arautik at bizitzea posible dela erakusten duten gorputz eta harremanengatik.
Zergatik da garrantzitsua horrelako diagnostikoak egitea herri txikietan?
Oscar Guschen La crisis de la heterosexualidad (2000) liburura jota, ikusten dugu historian zehar (oraindik gaur egun ere) LGBTI+ pertsonak estigmatizatuak, diskriminatuak, zapalduak, jazarriak... izan garela. Estigma eta jazarpen hori gidatu duten instituzioak ezberdinak izan dira. Hasieran eliza (erlijioak) izan zen moralaren izenean, ostean medikuntza izan zen zientziaren izenean gaixo bezala izendatu gintuena eta azkenik estatua izan da (eta da) lege zapaltzaileekin sozialki arriskutsuak edo bigarren mailako herritar bezala ikusten gaituena.
Guzti honetan, instituzioek beraien ardura daukate eta, nolabait, memoria historikotik eta erreparazioaren ideiatik, LGBTI+ politika publikoak bultzatu behar dituztela uste dugu.
Oraingoan, LGBTI+ kolektiboaren inguruan gabiltza, baina berdintasun politikekin ere emakumeen eta gizonen arteko desberdintasunak desagerrarazteko ardura daukate eta klase begirada eta begirada dekolonial batetik edota bestelako zapalkuntza sistematikoak kontuan izanda ere politika publikoak egin beharko liratekeela uste dugu.
“Instituzioek beraien ardura daukate eta, nolabait, memoria historikotik eta erreparazioaren ideiatik, LGBTI+ politika publikoak bultzatu behar dituztela uste dugu”
Nolabait, gehiago ala gutxiago atsegin, pertsonen bizitza bizigarriagoa egiteko eta ematen diren zapalkuntzak desagerrarazteko ezinbestekoa da jakitea zeintzuk diren zapalkuntza bakoitza bizi dutenen errealitatea, honi buelta eman ahal izateko. Eta kasu honetan eskertzekoa da Orozkoko Udalak ardura hori hartzea.
Behin diagnostikoa osatuta, zein izan beharko litzateke hurrengo urratsa?
Diagnostikoak balio ahalko digu ikusteko zisheteroaraua non eta zer aspektutan den gogorragoa Orozkon eta ondorioz, LGBTI+ pertsonentzako bizitza hertsatuago non eta zergatik den. Honek, emakumeen eta gizonen arteko berdintasun politikekin batera, LGBTI+ politika publikoak eraikitzeko lehenengo urratsa emango liguke.
Beraz, diagnostikotik, LGBTI+ politika publikoak martxan jartzeko oinarriak ezarriko dira, Orozko LGBTI+ pertsonentzako (eta gainontzekoentzako, izan ere zisheteroarauak pertsona guztion gorputz, identitate, desira eta harremanak baldintzatzen baititu) herri bizigarriagoa izateko.
