2014an hasi zituen Aranzadi Zientzia Elkarteak Urduñako hilerriko indusketa lanak, 1939tik 1941era diktadura frankistak Urduñako Espetxe Zentralean hildako presoen gorpuzkiak lurpetik ateratzeko nahian. Orduan, 14 pertsonaren hezurrak atera zituzten, bi ilaratan jarrita. Iazko abenduan berrekin zituzten lanak; eta 5 eguneko auzolanean 53 pertsonen gorpuzkiak aurkitu zituzten. Guztira, 71 pertsonen gorpuzkiak desobiratu dituzte Urduñako hilerritik.
Iazko indusketen ostean hasi ziren gorpuzkiak identifikatzeko lanetan eta Eusko Jaurlaritzaren memoria arloko ordezkaritza bat Extremaduran egon zen, identifikazio genetikoa egiteko senideen bila. Izan ere, Urduñako Espetxean hil ziren 225 presoetatik 127 extremadurarrak ziren eta gehienak Castuerako (Badajoz) espetxetik eraman zituzten hirira. Gogora Institutua arduratzen ari da lan horiek koordinatzeaz eta dagoeneko bost gorpu identifikatu dituzte.
Maiatzean jakinarazi zuten lehenengo gorpua identifikatu zutela: Fructuoso Llorensena. Badajozeko Fuente del Maestre herriko nekazaria zen Llorens. 1939an etxetik indarrez atera zuten eta geroztik senide eta lagunek ez zuten haren berririk izan. Extremaduratik Urduñako espetxera eraman zuten eta, ikerketen arabera, 1941eko apirilaren 6an hil zen, 55 urte zituela. Bere alaba Juana Llorensek Gogora Institutuari emandako DNA lagin bati esker identifikatu ahal izan zuten Llorens. Aita etxetik atera zutenean 10 urte zituen Juanak, eta orain 94 ditu.
Biktimei eta senideei aitortza
Oraingoz, bost izan dira identifikatu ahal izan dituzten gorpuak: Fructuoso Llorens Tolesano, Alfonso Tena Prieto, Manuel eta Salvador de Amo Jimenez anaiak eta Alejandro Gomez Hidalgo. Lehenengo laurak Badajozekoak ziren eta Gomez Hidalgo Toledokoa (Gaztela-Mantxa).
Larunbat honetan, uztailaren 29an, egingo dute biktimen gorpuzkiak familien esku uzteko ekitaldia. 11:30ean hasiko da Duinatsunaren Kolunbarioan, ‘Duintasuna’ izeneko eskulturaren ondoan. Bertan identifikatutako lagunen senideak egongo dira, baita indusketen arduradunak eta zenbait erakunde publikotako ordezkariak ere.
Zehazki, Nerea Melgosa Berdintasun, Justizia eta Gizarte Politiketako sailburuak; Jose Antonio Rodriguez Ranz Giza Eskubide, Memoria eta Lankidetzako sailburuordeak; Aintzane Ezenarro Gogora Institutuko zuzendariak; Iker Santocildes Urduñako alkateak eta Lourdes Herrasti Aranzadi Zientzia Elkarteko antropologoak hartuko dute parte larunbateko ekitaldian.