Ugariak izan dira tortura kasuak Euskal Herrian. Horrela jaso dute azken urteetan plazaratu diren hainbat ikerketek. Aiaraldeko biztanle ugari ere praktika hauen biktima izan da.
Torturaren Aurkako Eguna da gaur Euskal Herrian; hain zuzen ere, duela 37 urte Polizia Nazionalaren torturapean hil zen Joxe Arregi ETAko militantea. Arregirena, ordea, baieztatutako milaka tortura kasuetako bat baino ez da.
Iaz argitaratu zen Eusko Jaurlaritzak Paco Etxebarria forentsearen gidaritzapean burututako torturen gaineko ikerketa. 1960. urtetik aurrera 4.113 tortura kasu konfirmatu zituen aurkeztutako txostenak. Orotara 3.415 biktima identifikatu ditu Eusko Jaurlaritzaren ikerketak, biktima ugari behin baino gehiagotan torturatuak izan zirela frogatuz.
50 torturatu Aiaraldean
Zabalagoa da Euskal Memoria Fundazioak aurkeztutako torturen gaineko txostena. 5.657 tortura kasu katalogatu zituzten bertan 1960 eta 2014 urteen bitartean. Horietatik %7,19 Ertzaintzak burutuak izango ziren, %47,3 Polizia Nazionalak eginikoak eta, azkenik, %41 Guardia Zibilak gauzatutakoak. Polizia frantsesari eta bestelako erakunde polizialei ere egotzi zaizkie tortura kasuak.
Guztira, 50 torturatu identifikatu ditu Euskal Memoria Fundazioak eskualden, bere web orrian tortura kasuak jasan dituztenen zerrenda dago ikusgai herrika.
Aiaraldeko biktima horien artean daude Marta Picaza eta Mikel Etxebarria. Eusko Jaurlaritzaren ikerketan parte hartu zuten. Istanbulgo protokoloa aplikatuz baliotu zizkieten tortura kasuen errelatoak.
Oso garai ezberdinetan garatu dira tortura praktikak Espaniar estatuko komisaldegietan. Eusko Jaurlaritzaren ikerketak identifikatutako tortura kasuen %70 Frankismo osteko garaian kokatzen ditu.
"Baskito"ren kasua
Bizente Malaxetxebarria “Baskito” eskualdeko torturen beste biktima bat izan zen. 80. hamarkadan jasan zituen tratu txarrak Polizia Nazionalaren eskuetan, atxilotua izan ostean. Bere aurkako epaiketan ez ziren tortura kasuak aitortuak izan. Aitortza Eusko Jaurlaritzaren txostenetik etorri da 30 urte geroago. Jasandako mina izugarria izan dela salatu du familiak.
